Ήταν το όνειρο της αναπτυσσόμενης αστικής (και όχι μόνον) τάξης.
Το όνειρο μίας υψηλής υπερ-κατασκευής στη θέση ενός παλαιού ταπεινού πέτρινου ή πλίθινου ισόγειου σπιτιού με στέγη. Ή ίσως πολλών μικρών πολύ φτωχικών κατοικιών. Όλα αυτά τα σπίτια δεν είχαν ούτε καν στοιχειώδεις πολλές φορές ανέσεις. Για θέρμανση ούτε λόγος να γίνεται ενώ ακόμα και τα υποτιθέμενα μπάνια, δηλ. μία λεκάνη ίσως να ήταν και εκτός σπιτιού. Φυσικά και πλαστικές λεκάνες εντός του σπιτιού στον εξοπλισμό, ώστε να συγκεντρώνουν το νερό της βροχής όταν έσταζε η στέγη.
Τι πιο λογικό να ονειρεύεται μία οικογένεια μία πολυκατοικία;
Νόμος αντιπαροχής, όπως αυτός νοείται στην κοινή αίσθηση ποτέ δεν υπήρξε. Ο νόμος, ο οποίος διέπει την ιδιοκτησία σε ορόφους είναι ο Ν. 3741/1929, δηλαδή ένας πολύ παλαιός νόμος, ο οποίος θεσπίστηκε με την λογική της στέγασης των προσφύγων, (1922 Μικρά Ασία βλέπετε).
Η αντιπαροχή ωστόσο αναπτύχθηκε, ως εμπορική συναλλαγή, κυρίως από το 1960 και γιγαντώθηκε στην συνέχεια έως το 1974. Τις δεκαετίες 60 και 70 νομίζω ότι απέκτησε μορφή επιδημίας, η οποία σάρωσε την υφιστάμενη αρχιτεκτονική φυσιογνωμία των Ελληνικών πόλεων.
Ως ιδέα είναι πάρα πολύ καλή, διότι έδινε λύση στο ζήτημα της έλλειψης των κεφαλαίων, αφού μπορούσε να “κινηθεί” ένα διαθέσιμο ιδιωτικό κεφάλαιο επιχειρηματικά από τον κατασκευαστή προς τον οικοπεδούχο και κατόπιν να δοθεί το υπόλοιπο προϊόν στον αγοραστή. Η τραπεζική στεγαστική πίστη δεν ήταν καθόλου ανεπτυγμένη και ελάχιστοι είχαν πρόσβαση σε μεγάλα κεφάλαια. Συνεπώς οικονομικά ήταν κατά τη γνώμη μου επωφελής.
Αρχιτεκτονικά όμως καθόλου, διότι αφ’ ενός καταστράφηκαν κτίρια μεγάλης ομορφιάς στα κέντρα των πόλεων, αφ’ ετέρου οι νεοαναγειρόμενες κατασκευές ήταν ότι πιο κακόγουστο και αντιαισθητικό μπορούσε να φαντασθεί ο νους. Για αρχιτέκτονες ούτε καν ως ιδέα (εκτός από την Αθήνα και Θεσσαλονίκη και σε ακριβές περιοχές μόνον) και φυσικά στο χώρο παρεισέφρησαν άτομα κάθε λογής και ήθους.
Μία άλλη πολύ βασική κοινωνική παράμετρος ωστόσο ήταν η συγκέντρωση και διάχυση ολόκληρου του πληθυσμού στα κέντρα των πόλεων και με ανάμεικτο τρόπο. Αυτός είναι και ένας λόγος, ο οποίος δεν ευνόησε την δημιουργία γκέτο στις Ελληνικές πόλεις. Όλα όμως έχουν και τις αρνητικές πλευρές τους. Αυτή η ώσμωση δημιούργησε απατηλές μορφές κοινωνικών σχέσεων και ευνοήθηκε η αρχή του μέσου όρου (κατά τη γνώμη μου) και προσοχή εδώ μην παρανοήσετε τα γραφόμενά μου.
Μόλις ολοκληρώθηκε η πρώτη σφαγή των κέντρων των πόλεων ακολούθησε η β΄ και η γ’ φάση της αντιπαροχής.
Η β’ φάση οδήγησε στην επέκταση των σχεδίων των πόλεων και την μετατροπή των περιβολιών σε οικοδομικά τετράγωνα. Αυτή ήταν ακόμα περισσότερο στρεβλή από την προηγούμενη, όσον αφορά τα χαρακτηριστικά της, ενώ η καταστροφή ήταν όχι στην αρχιτεκτονική, διότι δεν υπήρχαν σπίτια εκεί, αλλά στην δραματική αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος. Υπήρχε και μία προηγούμενη δεδομένη κατάσταση, η οποία τότε ανέπτυξε ακόμα “καλύτερες” μεθόδους.
Παρεμπιπτόντως τα ποσοστά της αντιπαροχής αρχικά ήταν 20-30% (δεκαετίες 60,70), 30-40% δεκαετίες (80 και 90) και κατόπιν 50 έως και 60 τοις εκατό.
Τέλος η χαριστική βολή ήλθε με τον περιβόητο νόμο 1262/1982 περί αναπτυξιακών κινήτρων, ο οποίος είχε άκρως δυσμενείς επιδράσεις στις μικρές πόλεις, κυρίως τουριστικού χαρακτήρα και μετέδωσε τον ιό (όχι τόσο της αντιπαροχής), όσο της αστικής Greek πολυκατοικίας απροσδιορίστου ύφους στην Ελληνική επαρχία.
Η Greek πολυκατοικία είναι ένα πολυσύνθετο φαινόμενο και διά μέσου αυτής είναι δυνατόν να εξηγηθούν πολλά φαινόμενα της σύγχρονης εποχής μας.
Στις φωτογραφίες ένας συνδυασμός πολυκατοικιών από Νέο Ψυχικό στην Αθήνα και Πάτρα και μία από εκείνο το οποίο χάθηκε υπέρ των πρώτων.
The Greek Πολυκατοικία και τι ΔιδάσκειΉταν το όνειρο της αναπτυσσόμενης αστικής (και όχι μόνον) τάξης. Το όνειρο μία…
Δημοσιεύτηκε από Τεύκρος Σακελλαρόπουλος στις Τρίτη, 29 Μαρτίου 2016