Τεύκρος Σακελλαρόπουλος – Conceptual Cinematography

Τα Πέντε Μεγαλύτερα Δεινά

img_1700cr

Τον Δεκέμβριο του 1942 κι εν μέσω του φοβερού πολέμου δημοσιεύτηκε στην Αγγλία μία μελέτη με τον τίτλο: “Πλήρης Απασχόληση σε μία Ελεύθερη Κοινωνία”. Το βιβλίο αυτό ήταν ένα πραγματικό μπεστ σέλλερ της εποχής. Πούλησε 250,000 αντίτυπα με το πλήρες κείμενο και 370,000 αντίτυπα η επιτομή του (συνοπτικό κείμενο).

Το βιβλίο αυτό εγράφη από τον σερ Ουίλιαμ Μπέβεριτζ (αν και ο Χάγιεκ ισχυρίστηκε πως ο πραγματικός συγγραφέας του ήταν ο Νίκολα Καλντόρ). Ανεξαρτήτως του πραγματικού συγγραφέα το βιβλίο αυτό πραγματευόταν όλα τα πολύ σοβαρά κοινωνικά προβλήματα της Αγγλίας, όπως ήταν δεδομένα πριν τον πόλεμο και πως θα έπρεπε να είναι μετά τον πόλεμο.

Στην πιο σκοτεινή και απογοητευτική περίοδο του πολέμου, όταν η ναζιστική Γερμανία κυριολεκτικά σάρωνε σε όλα τα μέτωπα και μόνη η Αγγλία πολεμούσε εναντίον της, κάποιοι άνθρωποι σκέφτονταν πως θα αξιοποιήσουν την τρομερή κατάρα του πολέμου σε εφαλτήριο σπουδαίων κοινωνικών αλλαγών.

Όπως πολλές φορές έχω γράψει είναι μεγάλη πλάνη να πιστεύει κανείς πως οι πλούσιες κοινωνίες δεν αντιμετώπισαν βαθύτατες και εξαιρετικά σκληρές κρίσεις. Εάν θέλετε την γνώμη μου οι κρίσεις στις ισχυρές χώρες είναι μακράν χειρότερες από τις κρίσεις σε άλλες κοινωνίες, διότι εκεί ο κοινωνικός ιστός έχει εντελώς διαφορετική υφή.

Η Αγγλία αν και αυτοκρατορία και ισχυρότερη δύναμη στον κόσμο παρείχε εφιαλτικές συνθήκες διαβίωσης για την συντριπτική πλειοψηφία των υπηκόων της. Τα κενοτάφια από τα οποία είναι γεμάτο το Λονδίνο αντιπροσωπεύουν δεκάδες χιλιάδες νεκρούς, ενώ η καθημερινότητα λίγο απείχε από το να χαρακτηρίζεται άθλια.

Ανεξαρτήτως ωστόσο των ζοφερών προηγουμένων το βιβλίο προέτρεπε σε μία “κοινωνική επανάσταση” μετά το τέλος του πολέμου. Σημειώνω πως μέχρι τότε τα slums οι φτωχογειτονιές δηλαδή ήταν ο κανόνας, ενώ δεν υπήρχε κοινωνική ασφάλιση ούτε κάποια αποδεκτά ελάχιστη ποιότητα ζωής. Η δε ανεργία (και η εγκληματικότητα) σε πολύ υψηλά επίπεδα ενώ το στεγαστικό πρόβλημα ήταν οξύτατο.

Το βιβλίο αναφερόταν στα πέντε μεγαλύτερα δεινά, τα οποία ήταν μάλλον ο κανόνας στην Αγγλία προ του Β΄Π.Π. και τα οποία τα αναφέρω με δέος:

“Εξαχρείωση, ασθένεια, άγνοια, οκνηρία και ένδεια”!

Τονίζω αυτή ήταν η αυτοκράτειρα Αγγλία του 1900-1940.

Αν και σε ανθρώπινο επίπεδο δεν είχε τις τεράστιες απώλειες των υπολοίπων εμπολέμων (οι Άγγλοι γνώριζαν πώς να κανονίζουν να πολεμούν άλλοι στη θέση τους) σε οικονομικό επίπεδο υπέφερε σε υψηλότατο βαθμό. Οι πολεμικές δαπάνες ήταν τεράστιες, διακόπηκε απότομα η Αμερικάνικη βοήθεια (η λεγόμενη Lend – Lease policy ή ο περισσότερο γνωστός ως Νόμος εκμισθώσεως και δανεισμού) και η χώρα ήταν ουσιαστικά πτωχευμένη.

Μετά τον πόλεμο και παρά την ευφορία της νίκης η Αγγλία ήταν σε χειρότερο επίπεδο. Η περίοδος από το 1945 έως 1950 χαρακτηρίζεται ως η περίοδος της μεγάλης λιτότητας (The Age Austerity era) και μόνον το 1950 και μετά κατόρθωσε η Αγγλία να επανέλθει στα προ του πολέμου επίπεδα. Στο διάστημα αυτό και μετά από μία τεράστια και νικηφόρα πολεμική προσπάθεια συνεχίστηκαν οι στερήσεις, αλλά καθιερώθηκαν τα προηγούμενα προγράμματα και η χώρα επανήλθε στην φυσική της θέση.
Μεταξύ αυτών κρατικοποιήθηκαν οι βασικές βιομηχανίες και οι μεταφορές της χώρας καθώς και η Τράπεζα της Αγγλίας, αν και σε επίπεδο βάσης δεν άλλαξε σχεδόν τίποτα ενώ καθιερώθηκε η κοινωνική ασφάλιση. Κατασκευάστηκε πολύ μεγάλος αριθμός κατοικιών και αντιμετωπίστηκαν μάλλον επιτυχώς τα 5 προηγούμενα δεινά.

Το πολύ ενδιαφέρον είναι πως αμέσως μετά τον πόλεμο στις εκλογές του Ιουλίου 1945 οι συντηρητικοί (Τόρρυς) υπό τον μεγάλο νικητή Ουίνστον Τσώρτσιλ υπέστησαν απρόσμενα συντριπτική ήττα. Οι συντηρητικοί επανήλθαν το 1951 και παρέμειναν για πάρα πολλά χρόνια στην εξουσία.

Από τότε μέχρι τις ημέρες μας πάρα πολλά γεγονότα έχουν συμβεί και η ιστορία της Αγγλίας είναι πολύ διδακτική.

Το μόνο, το οποίο κατά τη γνώμη μου παραμένει αναλλοίωτο, εκτός από το βρετανικό φλέγμα και τον αυτοσαρκασμό είναι η νοοτροπία της αυτοκρατορίας, σε όποια κατάσταση και αυτή εάν ευρίσκεται.

Κοινώς: η νοοτροπία κάνει την διαφορά…

Ίσως ενδιαφέρει και άλλους... (κοινοποιείστε)