Ένα από τα βιβλία, τα οποία μου έκαναν πολύ μεγάλη εντύπωση, όσον αφορά το θέμα του και την ιδιαίτερη και πρωτότυπη προσέγγιση είναι το “Χάρτες και Ιδεολογίες” του Βαγγέλη Πανταζή. Έχω την έκδοση του Κάλβου του 1989 και απ΄ ότι είδα έχει επανεκδοθεί από τις εκδόσεις Στερέωμα το 2018. Το ερώτημά του συνοψίζεται σε μία μόνο πρόταση:
“Τι θα συνέβαινε εάν οι χάρτες χαρτογραφούνταν αντίστροφα, με τον βορρά κάτω και το νότο επάνω;”
Ευφάνταστο σκεπτικό και θαυμαστή η επόμενη σκέψη:
“Πόσο ευθύνεται ο συγκεκριμένος προσανατολισμός στους χάρτες για την κυριαρχία του αναπτυγμένου βορρά επάνω στον υποανάπτυκτο νότο;”
Την επιχειρηματολογία δεν θα ήθελα να την αντιγράψω από το σκεπτικό του συγγραφέα, διότι αναπτύσσεται έξοχα στο βιβλίο του, ασχέτως με τις προσωπικές αντιλήψεις του καθ΄ ενός.
Εάν ήταν κυρίαρχος ο νότος και υπήρχαν οι Ηνωμένες Πολιτείες Αφρικής με εισαγωγή λευκών δούλων από την Ευρώπη, τότε ο ρατσισμός θα εμφανιζόταν στο είδωλό του. Και να είσαστε απολύτως βέβαιοι πως δεν θα υπήρχε καμία διαφορά στη συμπεριφορά. Διότι στην πραγματικότητα δεν είναι ο ρατσισμός το πρόβλημα, εννοώ το χρώμα. Δεν είναι θέμα λευκών και μαύρων (εγώ τι να πω που το λευκότερο επάνω μου είναι τα μαλλιά μου;) Είναι πρόβλημα αντίληψης μεταξύ των ανθρώπων.
Ο ρατσισμός και οι διακρίσεις κάθε είδους και τύπου είναι υποσύνολα της ατελούς ανθρώπινης φύσης. Σκεφτείτε πως το ίδιο ισχύει μεταξύ πεζών ή ποδηλατών και εποχούμενων ή φτωχών και πλουσίων και μόλις αντιστραφούν οι όροι παρουσιάζεται το ίδιο φαινόμενο.
Τούτο διότι έχει να κάνει με τη βασική ιδέα με την οποίαν αναπτύσσουμε από τη γέννησή μας: “Τι είναι ο άλλος άνθρωπος για εμάς; Εμπόδιο, αντικείμενο εκμετάλλευσης, φίλος;”, τι είναι τέλος πάντων; Και αφού αποφασίσουμε τι είναι, εντοπίζουμε στη συνέχεια το διαφορετικό (ό,τι και να είναι αυτό ή όπου έχουμε την κυριαρχία) να εφαρμόσουμε στην πράξη τη θεωρία μας. Και χωρίς φυσικά να μπορώ να ξεπεράσω ούτε και ο ίδιος τις αδυναμίες μου, αλλά ούτε και τα αναγκαστικά δεδομένα της ζωής δεν μπορώ να μην επισημάνω, πως το μίσος δεν μπορεί να καταπολεμήσει το μίσος. Και δεν πρόκειται για ένα ζήτημα ανόητης “καλοσύνης” εδώ, αλλά για μία ευρύτερη αντίληψη, η οποία όσο υπάρχει διαθέσιμη στον αέρα μπορεί πραγματικά να βελτιώσει έστω στο ελάχιστο την ανθρωπότητα.
Το επισημαίνω για να μην το ξεχνώ και ο ίδιος….
