(Αυτό το άρθρο ουσιαστικά αφορά κάθε πόλη και κάθε ανάλογη περίπτωση στην Ελλάδα, απλώς γράφτηκε ειδικά για την πόλη στην οποία δραστηριοποιούμαι)…
Παρατηρώντας τις παλαιές φωτογραφίες της πόλης μας και διαβάζοντας τις περιγραφές, τα σχόλια, τις παρατηρήσεις, αναρωτιέμαι πάρα πολλές φορές στο ερώτημα:
Ποιός είναι “Πατρινός”;
Αυτό το ερώτημα το θέτει κάποιος, ο οποίος δεν γεννήθηκε στην Πάτρα (ούτε καν στην… Ελλάδα!), ενώ κανένας από τους δύο γονείς του δεν ήταν ή είχε σχέση με την Πάτρα. Ο πατέρας από ένα χωριό της ορεινής Αχαΐας, η μητέρα εντελώς εκτός του Ελλαδικού τόξου…
Ωστόσο από ενός έτους κάτοικος Πατρών, μέχρι και το Πανεπιστήμιο Πατρών και με ιδιαίτερη… άρνηση να μετακινηθεί έστω λίγα… χιλιόμετρα εκτός αυτής της πόλης…
Ασφαλώς αναφέρομαι στον εαυτό μου…
Πόσο λοιπόν “Πατρινός” μπορεί να είναι κάποιος, ο οποίος είναι κάτοικος Πατρών αλλά δεν προέρχεται ακριβώς από αυτή την πόλη; Πόσα από τα μέλη της ομάδας μας ανήκουν σε αυτή την κατηγορία και πως μπορούν να σκέφτονται και να αξιολογούν την “θέση” τους σε αυτή την γεωγραφική περιοχή…
Ακόμα περισσότερο, πόσο Πατρινός μπορεί να είναι κάποια/ιος, ο οποίος ζει σε άλλη πόλη, αλλά οι βαθιές ρίζες του προέρχονται από την Πάτρα;
‘Έχω λοιπόν αναρωτηθεί και σκεφθεί πολλές φορές τα προηγούμενα, ιδιαίτερα όταν βλέπω γνωστά ονόματα και κτήρια, (πολλά από τα οποία δεν υπάρχουν, αλλά οι οικογένειες υπάρχουν), ακόμα και πάρα πολλά μέλη με ιστορία η οποία επεκτείνεται αρκετά πριν στον προ-προηγούμενο αιώνα (19ο – 1800)… Ακόμα παρατηρώντας και τις εντάσεις μεταξύ όλων αυτών των κατηγοριών προερχομένων από διαφορετικές πηγές…
Πως μπορούν να σκέφτονται άραγε και οι φορείς ονομάτων με μακρά παράδοση, όταν “παρείσακτοι” εμφανίζονται στην πόλη αυτή και θέλουν να αποκτήσουν λόγο;
Ποιός είναι εν τέλει ο πραγματικά “Πατρινός”;
Η απάντηση είναι πολύ πιο απλή, απ’ όσο σας έχω αφήσει να εννοηθεί και εντελώς ξεκάθαρη…
Πριν από το 1800 η πόλη είχε πολύ μικρό πληθυσμό… Ωστόσο ναι αυτοί οι πρώτοι κάτοικοι (και αναφέρομαι μέχρι εκεί, διότι δεν γνωρίζουμε για τα προηγούμενα χρόνια, όχι πως δεν υπήρχαν) αυτοί είναι ο σκληρός πυρήνας της σύγχρονης Πάτρας…
Είναι οι κάτοικοι γύρω από το κάστρο… είναι όσοι έχτισαν επαύλεις στα περίχωρα και κατόπιν δίπλα στην θάλασσα, ασχολήθηκαν με την ανάπτυξη του τόπου, είναι όλοι όσοι άρχισαν να συγκεντρώνονται τον 19ο αιώνα εδώ και να δημιουργούν αυτήν την πόλη. Οι παλαιότερες και γνωστότερες οικογένειες ανήκουν εδώ…
Οι φωτογραφίες των αρχών του 1900 με τα χαμηλά σπίτια της πόλης μας καταδεικνύουν αυτήν την γενιά, ως την απαρχή της έννοιας Πατρινός.
Αυτό δεν μπορεί κανένας ούτε να το αμφισβητήσει ούτε να το θίξει. Αποτελεί μία πραγματικότητα και σύγχρονοι επίγονοι έχουν κάθε λόγο και δικαίωμα να είναι υπερήφανοι ως Πατρινοί… Το έχω διαπιστώσει προσωπικά, όταν συναντώ ανθρώπους, των οποίων ο προ-πάππος τους είχε έστω ένα εμπορικό κατάστημα κάπου στην πόλη από το 1900… Ναι αγαπητές/οί μου αυτοί δημιούργησαν με τις επιλογές τους αυτήν την πόλη. Δεν γνωρίζω πόσο καλά το έπραξαν, πως συμπεριφέρονταν μεταξύ τους, αυτοί όμως ήταν τότε εδώ… και οφείλουν να είναι υπερήφανοι γι΄ αυτό…
Στην πορεία και άλλοι αρχικά “κάτοικοι” Πατρών προστέθηκαν, το 1922-23 οι Μικρασιάτες πρόσφυγες και στην πορεία μετά τον πόλεμο είτε από τα γύρω χωριά είτε από άλλες μικρότερες γειτονικές πόλεις… Αυτό ιδιαιτέρως το 1922-23 με τους πρόσφυγες της άτυχης Μικράς Ασίας και κατά τις δεκαετίες του 50 (μετά τον πόλεμο) έως και το 70… Το νέο αίμα τότε δεν είχε την συναίσθηση του Πατρινού, αλλά του απλού κατοίκου… Πλέον δεν αναφερόμαστε σε Πατρινούς αλλά σε πρόσφυγες και κατόπιν σε… εσωτερικούς μετανάστες…
Πολλοί ζούσαν με το ένα πόδι στην Πάτρα και με το άλλο στο χωριό τους, από το οποίο ποτέ ουσιαστικά δεν έφυγαν…
Πιθανόν αρκετοί από αυτούς χωρίς την Πατρινή τότε συνείδηση να εκμεταλλεύτηκαν τις περιστάσεις και να “είδαν” αυτήν την πόλη ως ευκαιρία πλουτισμού χωρίς καμία αισθητική αντίληψη και παιδεία… Ίσως και πολλοί παλαιοί Πατρινοί να διείδαν σε αυτήν την εσωτερική μετανάστευση άλλη μία πηγή πλουτισμού λόγω των αναμφισβήτητων αναγκών στέγασης και επίσης να εκμεταλλεύτηκαν στο έπακρο τα πολλά ακίνητά τους… Παλαιές ισχυρές ιστορικές οικογένειες χάθηκαν, νέες ξεφύτρωσαν… Αυτό αποτυπώνεται τόσο χαρακτηριστικά στις ασπρόμαυρες ταινίες της δεκαετίας του 50, όπου η αστική τάξη δίνει το στίγμα της… με ότι και εάν σημαίνει αυτό… Στην πορεία όμως…
Ξαφνικά δημιουργήθηκε η “σύγχρονη” πόλη στην οποία σήμερα όλοι εμείς οι “κάτοικοι” ζούμε… Άλλοι με οικογένειες από το 1800, άλλοι από το 1922, άλλοι από το 1940, 50,…70…
Άλλοι πάλι, κυρίως από μεγάλες οικογένειες, ζουν στην Αθήνα ή αλλού… Δεν είναι πλέον κάτοικοι Πατρών, αλλά πόσο “Πατρινοί” είναι;
Όπως έγραψα νωρίτερα η απάντηση είναι απλή…
Μπορεί ο κάθε ένας να μετατραπεί από “κάτοικος” Πατρών σε πραγματικό “Πατρινό” !
Μπορεί κατά τη γνώμη μου όμως με τρεις προϋποθέσεις:
1. Να έχει “Πατρινή” συνείδηση και να αγαπά πραγματικά αυτή την πόλη, ανεξαρτήτως τόπου κατοικίας του,
2. Να γνωρίζει πολύ καλά τη θέση της οικογενείας του και την δική του από όπου και εάν προέρχεται και να την αποδέχεται… Μπορεί η αρχή να μην είναι κοινή, ωστόσο η πορεία είναι… και
3. Να βελτιώνει την αισθητική και την παιδεία του, ώστε να αφουγκράζεται αυτό το ιδιαίτερο εσωτερικό μήνυμα, το οποίο εκπέμπει αυτός ο τόπος… (όπως και κάθε τόπος, αλλά το μήνυμα δεν είναι ποτέ το ίδιο)…
Το παρελθόν αποκτά μεγάλη σημασία (και τα ντοκουμέντα του, όπως έγγραφα και φωτογραφίες) αποτελούν τον πραγματικό φάρο, ώστε να δούμε ακόμα και εμείς όλοι οι μεταγενέστεροι πως δημιουργήθηκε αυτός, ο τόπος, να προσθέσουμε μνήμες έστω και τεχνητά και να συμπορευτούμε με τις αρχικές επιλογές, οι οποίες ήταν κορυφαίες, διότι η Πάτρα όντως είναι μία από τις καλύτερες πόλεις στον Κόσμο κι ας μην είναι αντιληπτό άμεσα αυτό… Ήταν ήδη κάποιοι εδώ… όταν άλλοι ήλθαν…
Όσοι δε προέρχονται από παλαιές ιστορικές οικογένειες να δώσουν το στίγμα τους σε όσους προστέθηκαν στην διαδρομή για να μπορέσουν να τους ακολουθήσουν…
Προφανώς δεν είναι αναγκαίο να είναι κάποιος “κάτοικος ” για να ανήκει σε αυτήν την πόλη…
Αναγκαίο είναι να την έχει μέσα στην καρδιά του και να κατευθύνει τη δράση της/του υπέρ αυτής…
Αρχική Δημοσίευση: 11 ιαν. 2015
