Γράφουμε τόσα πολλά για την οικονομική κρίση και τον τρόπο αντιμετώπισής της ξεχνώντας κάτι πολύ σημαντικό. Πως αυτή δεν είναι καθόλου μία πρωτόγνωρη κρίση. Ίσως με βάση τις δικές μας εμπειρίες, αλλά ανάλογες “κρίσεις” έχουν συμβεί πολλές φορές στο παρελθόν. Άλλοτε μεγαλύτερης διάρκειας, άλλοτε μεγαλύτερης έντασης, πάντως σε κάθε περίπτωση αποτελούν τμήμα της ροής της ανθρώπινης ιστορίας.
Έχει ενδιαφέρον ωστόσο να εξετάσουμε πώς αντέδρασαν οι τότε άνθρωποι. Ακόμα όμως και αυτό είναι μία τόσο χαώδης διαδικασία, ώστε τελικά ευκολότερο είναι να δεχτούμε πως όπως δεν γνωρίζουμε πως προέκυψε (εννοώ από τις ανθρώπινες συμπεριφορές, μην πάει αλλού ο νους σας), άλλο τόσο δεν γνωρίζουμε πως θα θεραπευθεί. Φυσικά υπάρχουν αιτίες, τις οποίες εκ των υστέρων μπορούμε να διακρίνουμε και να αντιληφθούμε, αλλά όχι και πάντα. Τούτο, διότι η οικονομία είναι μία κοινωνική έκφραση των ανθρωπίνων χαρακτήρων. Όσο λοιπόν και εάν ψάξουμε είναι περίπου σαν να ψυχαναλύουμε ανθρώπους.
Αλλά τέλος πάντων θα ήθελα να μεταφέρω την άποψη ενός ανθρώπου, ο οποίος ήταν ο επονομαζόμενος δικτάτωρ των νομισμάτων της Ευρώπης και αυτόν τον χαρακτηρισμό του τον απέδωσε η γνωστή εφημερίδα “The Wall Street Journal”. Πρόκειται για τον Νόρμαν Μόνταιγκιου, ο οποίος ήταν ο διοικητής της Τραπέζης της Αγγλίας από το 1920 έως το 1944. Νομίζω κατανοείτε πως ήταν παρών στις μεγαλύτερες κρίσεις της ανθρωπότητας του 20ου αιώνα. Προερχόμενος και ο ίδιος από πολύ μεγάλη οικογένεια Άγγλων τραπεζιτών καθόρισε με τις αποφάσεις του σε μεγάλο βαθμό τις εξελίξεις στην οικονομική πορεία της ανθρωπότητας.
Ο ρόλος του ωστόσο παραμένει σκοτεινός, όσον αφορά τη μεταφορά του Τσεχικού χρυσού σε λογαριασμούς ελεγχόμενους από τους ναζί λίγο πριν την έναρξη του Β΄ΠΠ αλλά και δύο μήνες μετά. Ήταν εξ΄ άλλου γνωστό πως είχε πολύ στενές φιλικές σχέσεις με τον ναζί διοικητή τραπέζης του Γ΄ Ράιχ (μεταξύ 1934-1937) Γιάλμαρ Σαχτ, (ήταν νουνός ενός εγγονιού του μάλιστα). Παρεμπιπτόντως σας συνιστώ να διαβάσετε τα συγγράμματα του εν λόγω Γερμανού τραπεζίτη και θα κατανοήσετε πλήρως την Γερμανική οικονομική πολιτική του σήμερα και από την ένωση της Ευρώπης.
Όλη αυτή η μεγάλη εισαγωγή για να σας μεταφέρω τα λόγια του, τα οποία ο Μόνταιγκιου είπε σε μία ΔΗΜΟΣΙΑ συγκέντρωση σχετικά με την κρίση του 1929:
“Το οικονομικό πρόβλημα είναι πάρα πολύ μεγάλο για εμένα. Οι δυσκολίες είναι τόσο τεράστιες, τόσο καινούργιες, τόσο πρωτόγνωρες, ώστε αντιμετωπίζω ολόκληρο το ζήτημα με άγνοια και ταπεινοφροσύνη. Είναι πολύ μεγάλο για εμένα. Ελπίζω ότι στο μέλλον θα μπορέσουμε να δούμε το φως, στο τέλος της σήραγγας, που μερικοί μπορούν από τώρα να μας το δείχνουν.”
Ομολογουμένως εντυπωσιακή δήλωση σε ένα Κόσμο όπου συνηθίζεται να ακούμε “σοφίες” σχεδόν από οποιανδήποτε. Βέβαια και το φως στο τούνελ πολλές φορές δεν είναι παρά πυγολαμπίδες και το καταλαβαίνουμε αυτό μόλις σπάσουμε τα μούτρα μας στον τοίχο του αδιεξόδου του τούνελ. Αλλά η γνώση της αγνοίας μας είναι ισχυρότερη δύναμη από την άγνοια της γνώσης.
Η αγελάδα του τίτλου τώρα τι σχέση έχει;
Τίποτα με τα οικονομικά. Απλά ο Μόνταιγκιου το 1944 πήγε για περπάτημα στο κτήμα του αδελφού του στο Χερτφορτσάιρ, παραπάτησε και έπεσε σε μία αγελάδα, η οποία τον χτύπησε με το πόδι της στο κεφάλι. Ποτέ δεν ανέκαμψε από το χτύπημα μέχρις ότου πέθανε από το τραύμα έξι χρόνια αργότερα.
Συμπέρασμα: είτε γνωρίζεις από κρίσεις είτε όχι, είτε είσαι τραπεζίτης είτε φτωχός βιοπαλαιστής, το πώς και πότε θα πεθάνεις το γνωρίζει καλύτερα μια αγελάδα.
