Όταν φέρνω στο μυαλό μου τη λέξη “Νύχτα”, δύο είναι οι… “Νύχτες”, οι οποίες μου έρχονται στο νου. Η μία είναι η κινηματογραφική ταινία “La Notte” (στα Ιταλικά η νύχτα) του Μικελάντζελο Αντονιόνι και η άλλη ο τίτλος από το ομώνυμο βιβλίο “La Nuit” (στα Γαλλικά η νύχτα) του βραβευμένου με Νόμπελ Ειρήνης Elie Wiesel (Ελί Βιζέλ).
Η πρώτη νύχτα, ταινία του 1961με πρωταγωνιστές τους Μαρτσέλο Μαστρογιάνι και την Ζαν Μορό περιγράφει μία νύχτα κρίσης στο γάμο τους, η οποία τελειώνει με έναν αβέβαιο εναγκαλισμό λίγο προτού εμφανισθεί ο ήλιος σε ένα γήπεδο του γκολφ.
Η δεύτερη νύχτα αφορά την πρώτη νύχτα, την οποία πέρασε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης ο Ελι Βιζέλ, όντας 15 ετών με τον πατέρα του. Μία νύχτα, η οποία, όπως γράφει μετέτρεψε την ίδια του τη ζωή σε μία εφτασφράγιστη νύχτα, η οποία δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, ακόμα και όταν ανέτειλε ο ήλιος.
Την ταινία δεν μπόρεσα να την παρακολουθήσω ολόκληρη συνεχώς, παρά με πολλές διακοπές, διότι την βρήκα εξαιρετικά μονότονη και κουραστική, όπως λίγο –πολύ όλες τις ταινίες του ιδίου σκηνοθέτη. Αντιθέτως το βιβλίο το ολοκλήρωσα μονομιάς σε μία … νύχτα.
Και είναι παράξενο το συναίσθημα πως η ίδια λέξη αντιπροσωπεύει δύο τόσο διαφορετικά νοήματα. Στην μία την κρίση σχέσης μεταξύ χαρακτήρων μέσα στη δυσκολία της επικοινωνίας, την αλλοτρίωση από το περιβάλλον και την σημασία της σιωπής.
Στην άλλη μία τραγωδία. Αλλά προσέξτε! Ο Βιζέλ δεν περιγράφει μόνο μία κατάσταση, το βιβλίο δεν είναι τόσο περιγραφικό των συνθηκών του στρατοπέδου, όσο πολύ περισσότερο τη σχέση του με τον πατέρα του στις φοβερές συνθήκες ενός αλλόκοσμου περιβάλλοντος απογυμνωμένου από κάθε τι ανθρώπινο. Μία σχέση μεταξύ πατέρα και γιού υπό το τρομακτικό βάρος της επιβίωσης.
Και εάν στην ταινία το τέλος είναι αβέβαιο, διότι δεν γνωρίζουμε την εξέλιξη στο βιβλίο το τέλος είναι οριστικό. Ο πατέρας λίγο πριν την απελευθέρωση πεθαίνει και καίγεται στα κρεματόρια.
Και ενώ στην ταινία ο ήλιος όταν ανατέλλει δίνει με τις ακτίνες του μία ελπίδα, στην άλλη ο ήλιος φωτίζει μόνο τον καπνό, όπου ο γιός γνωρίζει πως αυτός ο καπνός είναι ο καπνός του πατέρα του…
Δεν είναι όλες οι “νύχτες” ίδιες ακόμα και όταν ονομάζονται με την ίδια λέξη…
