Τεύκρος Σακελλαρόπουλος – Conceptual Cinematography

Γίσκων

Πριν από την μάχη των Καννών ο Αννίβας προχώρησε καβάλα στο άλογό του, μαζί με το επιτελείο του σε ένα ύψωμα απ’ όπου θα μπορούσε να βλέπει καλά τις Ρωμαϊκές θέσεις.

Οι Ρωμαίοι ήσαν 87.280 και οι περισσότεροι πεζοί. Οι Καρχηδόνιοι ήσαν μονάχα 50.000 και το ένα πέμπτο ιππείς. Κάποιος Γίσκων, σαστισμένος από την αριθμητική υπεροχή του εχθρού είπε με δυνατή φωνή πως ήταν κάτι το πρωτοφανές να βλέπει κανείς μια τέτοια ανθρωποθάλασσα.

Ο Αννίβας τότε του απάντησε με σοβαρό ύφος: “Υπάρχει κάτι άλλο, το οποίο είναι καταπληκτικό και το οποίο δεν το σκέφτηκες καθόλου. Κανείς από αυτούς δεν λέγεται Γίσκων!”

Το ανέκδοτο αυτό, το οποίο δεν γνωρίζουμε εάν είναι αληθινό, αλλά σίγουρα είναι χαρακτηριστικό του σπουδαίου στρατηγού, διαδόθηκε με εκπληκτική ταχύτητα στο στρατόπεδο του Αννίβα και οι Καρχηδόνιοι γέλασαν με την καρδιά τους.

Κι όταν ένας στρατηγός γελά στο πεδίο της μάχης είναι ένα ιστορικό γεγονός υψίστης σημασίας…

Για όσους ενδεχομένους δε το γνωρίζουν η σπουδαία αυτή μάχη, η οποία είναι ένα αριστούργημα στρατηγικής τέχνης κερδήθηκε από τους Καρχηδόνιους, οι οποίοι κατέστρεψαν ολοσχερώς τον στρατό της Ρώμης…

Το πεδίο ήταν πλέον ανοιχτό και τίποτα δεν θα εμπόδιζε τον Αννίβα να βαδίσει και να κυριεύσει τη Ρώμη… Ωστόσο ο Αννίβας και οι στρατηγοί του αποφάσισαν να μην συνεχίσουν την πορεία και να αφήσουν τους κατάκοπους στρατιώτες να αναπαυθούν.

Μόνο ο στρατηγός Μάαρμπαλ σε αντίθεση με όλους τους άλλους, συμπεριλαμβανομένου και του Αννίβα, είχε αντίθετη γνώμη και τα λόγια του ακόμα αντηχούν στον απόηχο της ιστορίας:

“Η νίκη είναι τόσο μεγάλη που σε πέντε ημέρες, σας το τονίζω, θα τη γιορτάσετε στο Καπιτώλιο. Ακολουθείστε με. Οι Ρωμαίοι θα μάθουν πως βρίσκεσθε εκεί πριν ακόμα μάθουν πως ξεκινήσατε γι’ αυτόν τον σκοπό”.

(Σε ηχηρή αντίθεση με τον Παρμενίωνα, ο οποίος συμβούλευσε εσφαλμένα το Αλέξανδρο να αναβάλει την μάχη στο Γρανικό ποταμό, αλλά εκεί στρατηγός ήταν ο Αλέξανδρος)…

Στην απάντηση του Αννίβα πως χρειαζόταν να το σκεφθεί αρκετά προτού αποφασίσει να εκτελέσει το σχέδιό του, ο Μάαρμπαλ του απάντησε με αυτά τα λόγια, τα οποία έμειναν ιστορικά, πολύ περισσότερο από τα προηγούμενα:

“Οι Θεοί δεν δίνουν τα δώρα τους μονάχα σ’ έναν άνθρωπο. Εσύ ξέρεις να νικάς, Αννίβα, αλλά δεν ξέρεις να εκμεταλλεύεσαι τη νίκη”.

Αυτή όμως η έλλειψη ικανότητας εκμετάλλευσης της νίκης από τον Αννίβα είχε ως συνέπεια να αναστραφούν οι όροι στην πορεία και τελικά η Καρχηδόνα, η πατρίδα του μεγάλου αυτού στρατηλάτη να αφανισθεί πλήρως και να σβήσει δια παντός από την ιστορία… (από τους πρώην ηττημένους Ρωμαίους)…

ΔΕΝ ήταν ένα –έστω- πολύ μεγάλο λάθος.

Ήταν ΤΟ λάθος…

Ο μεγαλύτερος στρατηλάτης όλων των εποχών μετά τον Αλέξανδρο, με μία αριστοτεχνική ιδιοφυία στο να κερδίζει τις μάχες υπέπεσε σε ένα “λάθος”, το οποίο ήταν το τελικό… και μη αντιστρέψιμο δια παντός…

Ωστόσο όμως το φάντασμα του Αννίβα πλανιόταν εφιαλτικά πάνω στην Ρώμη για αιώνες.

Ξέρετε. Το να καταστρέψεις έναν άνθρωπο αυτό σημαίνει πως κατά κάποιον τρόπο συγγενεύεις μαζί του…

Υπάρχει ένας παλιός νόμος του ανθρωπίνου πνεύματος, σύμφωνα με τον οποίο ο κριτικός είναι υποχρεωμένος να κάνει τα ίδια πράγματα, τα οποία κριτικάρει…

Αυτός ο νόμος εξηγεί ίσως, το γιατί οι άνθρωποι, αφού κάνουν τα πάντα προκειμένου να καταστρέψουν το αντικείμενο του μίσους τους, ασυναίσθητα έρχονται αργότερα σε μία κατάσταση τρόμου…

Στο πολύ σημαντικό βιβλίο του Χέρμπερτ Μαρκούζε “Έρως και Πολιτισμός” ο μεταφραστής Ιορδάνης Αρζόγλου στο προλογικό του σημείωμα αναφέρει πολύ παραστατικά την (μεταφυσική) εφαρμογή του νόμου:

“Οι καλοί Γερμανοί, όταν πεθαίνουν, γίνονται Εβραίοι ή άλλες διωγμένες μειονότητες. Οι κακοί ξαναγενιώνται σωστοί Γερμανοί.”!

Η Καρχηδόνα αν και εντελώς ανύπαρκτη πλέον, γέμιζε με τρόμο και φρίκη τις καρδιές των Ρωμαίων για πολλούς αιώνες αργότερα… Μην σας εντυπωσιάζει καθόλου το γεγονός αυτό, εάν αναλογιστείτε πόσα (και ποιά) γεγονότα είναι ανεξίτηλα χαραγμένα στη μνήμη των λαών…

Η κληρονομιά του Αννίβα τελικά μεταλαμπαδεύτηκε στην Ρώμη και ήταν η Ρώμη, η οποία αφού εξόντωσε το αντίπαλον δέος στην απέναντι ακτή της Μεσογείου (η Καρχηδόνα κείτο στην βόρεια ακτή της Αφρικής στη σημερινή Τυνησία) έλαμψε με την παρουσία της τους επερχόμενους αιώνες…

Δεν έχω σκοπό και η απόφαση μου είναι απολύτως συνειδητή να παραλληλίσω τα προηγούμενα με πραγματικές καταστάσεις. Ας μείνει ως μία “άσκηση επί χάρτου” για τον επιμελή αναγνώστη… και ταυτόχρονα ως ερέθισμα γόνιμης σκέψης…

Θα ήθελα όμως να κλείσω τις προηγούμενες επισημάνσεις (ή έστω ιστορικά στοιχεία) με την φράση, η οποία ακούστηκε κατά την πρώτη επαφή του Αννίβα με τις λεγεώνες του Φαβίου:

“Το σύννεφο του βουνού ξεσχίστηκε για ν’ αρχίσει η θύελλα”.

Τελικά όμως η θύελλα σάρωσε δια παντός τα σύννεφα, τα οποία την προκάλεσαν…

Ίσως ο Γίσκων θα έπρεπε να σκεφθεί και να απαντήσει στον αρχηγό του πως και κανένας επίσης δεν λεγόταν Αννίβας…

Αρχική Δημοσίευση: 14 Ιουλ. 2015

Ίσως ενδιαφέρει και άλλους... (κοινοποιείστε)