Α
Όταν οι γονείς μου ήλθαν μόνιμα στην Ελλάδα, αρχικά βρέθηκαν στο Μεσολόγγι. Κατόπιν με τα πενιχρά οικονομικά μέσα τους απόχτησαν ένα σπίτι στην συνοικία των προσφυγικών στην Πάτρα. Μεγάλωσα στο Δημοτικό τέλη δεκαετίας του 60 και αρχές του 70 με συμμαθητές κυρίως προερχόμενους από την Μικρά Ασία. Οι πιο στενοί συγγενείς τους αν όχι και γονείς τους είχαν προσωπική εμπειρία της Μικρασιατικής καταστροφής του 1922. Ένα δεκάχρονο παιδί το 22 ήταν μόλις 58 ετών το 1970.
Β
Είναι διαφορετικά τα συναισθήματα όταν πεθαίνει ένας πολιτικός από έναν καλλιτέχνη. Για έναν λογοτέχνη, μουσουργό, σκηνοθέτη ο θάνατος αποτελεί μία συνολική λύπη ή έστω θλίψη για μία απώλεια, η οποία λάμπρυνε την χώρα. Γενικώς η θλίψη είναι χωρίς αιχμές.
Όταν πεθαίνει ένας πολιτικός είναι αρκετά διαφορετικά τα συναισθήματα. Και όχι πάντοτε από την καλή πλευρά. Υπάρχουν έντονες αιχμές και διαβαθμίσεις στην θλίψη.
Γ
Αυτό, το οποίο ξεχωρίζει τις μεγάλες οικογένειες και τα έθνη από τις “ανώνυμες” οικογένειες και τα μικρά έθνη είναι η ιστορική μνήμη. Δεν είναι ούτε οι τίτλοι, ούτε η περιουσία ούτε τίποτα άλλο παρά η νοοτροπία, την οποία μεταλαμπάδευσαν οι παλαιότεροι στους νεώτερους. Και χωρίς αυτοί να έχουν ζήσει τα γεγονότα αποκτούν τα αντανακλαστικά και τις αντιδράσεις των πατεράδων ή παππούδων τους.
Δ
Ο Κων/νος Μητσοτάκης ήταν ο τελευταίος εν ζωή πολιτικός, ο οποίος έζησε τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και την λαίλαπα της αθλιότητας του Ναζισμού. Νομίζω πως πλέον δεν υπάρχει άλλος πολιτικός στην Ευρώπη, ο οποίος να έχει προσωπικές μνήμες από εκείνη την εποχή. Όλοι οι μεγάλοι έφυγαν και τώρα δεν υπάρχει κανένας, ο οποίος να γνωρίζει πέραν από τις περιγραφές των βιβλίων τις τότε καταστάσεις· βέβαια ούτε και αυτό συμβαίνει διότι οι περισσότεροι έχουν πρακτικά μηδενική μόρφωση.
Ε
Η απώλεια του τελευταίου πολιτικού σημαίνει ακριβώς αυτό:
Όταν οι σιδερόφραχτες μεραρχίες των Γερμανών εισέβαλλαν στην Αθήνα ήταν σχεδόν αδύνατον να σκεφτεί κανείς, πώς θα μπορούσαν να αποχωρήσουν. Κι όμως! Μετά από μόλις 4 χρόνια οι “ανίκητοι” έφευγαν, (στα τσακίδια σιχαμερά υποκείμενα).
Αυτοί οι μεγάλοι επιζώντες όμως το είδαν και το γνώριζαν. Και η στάση τους εμπρός στο άγνωστο δεν ήταν ο πανικός και η άφθαστη δειλία των ασήμαντων επόμενων.
