Πάντα είχα μία απορία. Είναι όλοι οι πόλεμοι το ίδιο; Μα, προφανώς! Αίμα, βαρβαρότητα, μίσος, καταστροφές. Τι άλλο μπορεί να είναι ένας, οποιοδήποτε πόλεμος; Κι όμως ! Πολλές φορές σκέπτομαι πως δεν είναι ακριβώς ίδιοι.
Συγκρίνω τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο με τον Δεύτερο. Ο πρώτος είναι η επιτομή της σφαγής. Ένας συναγωνισμός μεταξύ των εμπολέμων για το ποιος θα καταφέρει να υλοποιήσει μία μεγαλύτερη και αποτελεσματικότερη (θεωρητική) αντλία αίματος για τον αντίπαλο του.
Ο Δεύτερος όμως ήταν κάτι το διαφορετικό.
Μέχρι τότε τα βασικά κίνητρα των εμπολέμων ήταν εδαφικά, κατακτητικά, εκδίκησης, παιγνίδια βασιλέων και αυτοκρατόρων, αναζήτησης πλούτου ή ακόμα και περιπέτειας. Το κίνητρο ήταν ναι μεν ποταπό και ο στόχος πάντα ο αφανισμός κατά το δυνατόν του αντιπάλου αλλά ήταν ένα κίνητρο. Το ίδιο και το αίμα, το οποίο χυνόταν. Πάντα όμως υπήρχε και κυριαρχούσε. Δεν συμπεριλαμβάνω τους απελευθερωτικούς πολέμους κατ΄ ανάγκην στους προηγούμενους.
Στον Β΄ΠΠ εμφανίστηκε μία πρωτόγνωρη παράμετρος. Τέθηκε η διαφοροποίηση μεταξύ των ανθρώπων ως ο βασικός πυλώνας της διεξαγωγής του πολέμου. Στο παρελθόν υπήρξαν οι αποικιοκρατικοί πόλεμοι στους οποίους οι ιθαγενείς θεωρούνταν ανύπαρκτες οντότητες. Οι βάρβαροι κατακτητές, επίσης θεωρούσαν τους κατακτημένους κτήμα τους. Ακόμα και όταν οι βδελυροί δουλέμποροι έβλεπαν τον μαύρο ως αντικείμενο προς πώληση και πάλι ο στόχος τους ήταν το κέρδος. Και γενικώς οι ηττημένοι αντιμετωπίζονταν ως είδος.
Τα προηγούμενα ωστόσο ήταν συνέπειες και όχι κίνητρα. Στον Β΄ ΠΠ όμως μία “φυλή” θεώρησε τον εαυτό της ανώτερη. Έθεσε το ζήτημα σε (άκρως αρρωστημένες) θεωρητικές βάσεις. Ένας λαός υπεράνω όλων από φυλετικής όμως απόψεως. Οι υπόλοιποι ήσαν από υπάνθρωποι έως μιάσματα, τα οποία έπρεπε να εξαλειφθούν.
Η ίδια νοοτροπία αν και δεν είναι τόσο γνωστό στην δύση επικράτησε και στην Ιαπωνία.
Το αποτέλεσμα ήταν πως διαπράχτηκαν θηριώδη εγκλήματα πρωτόγνωρα στην ιστορία της ανθρωπότητας. Στήθηκε μία δολοφονική βιομηχανία εξάλειψης άλλων ανθρώπων. Και τούτο με την ιδέα της ανωτερότητας μίας φυλής. Βέβαια υπήρχαν διαβαθμίσεις στην αντιμετώπιση των “άλλων”. Ναι μεν δεν ήσαν στις χειρότερες βαθμίδες, απλά δεν ήσαν “σαν εμάς”.
Ο πόλεμος αυτός δεν ήταν μόνο πόλεμος του αίματος. Ήταν ένας πόλεμος του πνεύματος. Της καταστροφής συγκεκριμένα του πνεύματος και μαζί της σύνθλιψης πανανθρώπινων ιδεωδών και αξιών. Ήταν ένα ισχυρότατο δηλητήριο στη σκέψη της ανθρωπότητας. Ένα δηλητήριο τόσο τοξικό, οι παρενέργειες του οποίου δεν μπόρεσαν να εξαλειφθούν.
Για κάθε δηλητήριο όμως δημιουργείται ή επιβάλλεται να δημιουργηθεί εκ των πραγμάτων και ένα αντίδοτο. Ένα αντίδοτο στη σκέψη και την ανύψωση της ιδέας του ανθρώπου.
Ο Β΄ΠΠ ήταν ένας φοβερός πόλεμος. Μέσα στην τοξικότητά της κινητήριας άθλιας ναζιστικής ιδεολογίας του, ωστόσο ανέδειξε και τις δυνάμεις ανάπτυξης αντιδότων στις ψυχές των ανθρώπων. Τίποτα δεν έγινε επί ματαίω ούτε και πρόκειται να χαθεί. Αυτό ας μείνει.
