Μία πάρα πολύ σοβαρή παράμετρος, η οποία περνά σχεδόν απαρατήρητη στην συνολική κουλτούρα και νοοτροπία είναι η λεγόμενη “ανοχή στο λάθος”. Τι σημαίνει αυτό; Οι επιπτώσεις ενός λάθους διαφέρουν σε τεράστιο βαθμό ανάλογα με την ισχύ σου.
Σε πολιτικό επίπεδο είναι τελείως διαφορετικό το λάθος στην εκλογή μιας ηγεσίας στην Αμερική (Η.Π.Α.) παρά απ’ ότι είναι στην Ελλάδα. Η Αμερική έχει “δικαίωμα” να είναι πολύ απρόσεκτη σε πάρα πολλά πράγματα. Η Ελλάδα έχει ελάχιστα περιθώρια λάθους. Η Τουρκία έχει πολύ περισσότερα. Και αυτό ισχύει αναλογικά για κάθε κράτος.
Εάν το λάθος είναι φριχτό, τότε ακόμα και οι ισχυρότεροι θα υποστούν καταστροφικές συνέπειες.
Προκειμένου να γίνει καλύτερα αντιληπτό αυτό σκεφτείτε το σε καθαρά προσωπικό οικονομικό επίπεδο. Το λάθος των 5 ευρώ είναι τελείως διαφορετικό ποιοτικά εάν το εισόδημα σου είναι 3000 ευρώ ή 300 ή είσαι άνεργος. Στην τελευταία περίπτωση τα 5 ευρώ είναι το γάλα και η τροφή του παιδιού σου ενώ στην πρώτη περίπτωση είναι ένα σχεδόν περιττό χαρτάκι στο πορτοφόλι σου. Και η αγορά μιας Κυριακάτικης εφημερίδας των 4,25 ευρώ κατανοείτε πως οφείλει να αποτελεί μία σταθμισμένη απόφαση, διότι ένα το εισόδημα είναι μηδενικό το κόστος αγοράς της είναι αυτά, τα οποία μόλις προανέφερα.
Προφανώς το φριχτό λάθος είναι μία εντελώς εσφαλμένη απόφαση, η οποία ανεξαρτήτως μεγεθών είναι μη επιδιορθώσιμη. Η εκλογή του Χίτλερ ήταν ένα φριχτό τέτοιο λάθος για την Γερμανία ενώ εάν μελετήσετε το πώς χρεοκοπούν μεγάλες επιχειρήσεις κάπου θα ανακαλύψετε αυτό, το οποίο σας γράφω.
Οι μηδενιστικές απόψεις του τύπου “όλοι είναι ίδιοι”, “δεν πειράζει”, “θα το δούμε, “δεν πρόκειται να συμβεί τίποτα” και τα σχετικά θα πρέπει να αντηχούν τελείως διαφορετικά στα αυτιά του καθ’ ενός και δεν επιτρέπεται να αποτελούν επιλογές συνολικής αντίληψης και κουλτούρας.
Περιττό να αναφέρω πως σε ζητήματα διπλωματίας και εξωτερικής πολιτικής η “ανοχή στο λάθος” είναι μακράν διαφορετική. Και η σημασία των λέξεων είναι ακόμα μεγαλύτερη. Και μην ξεχνάτε πως η επιλογή της στρατιωτικής εμπλοκής εμπίπτει και αυτή σε αυτό τον κανόνα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι από τα κράτη, τα οποία εμπλέκονται πολύ εύκολα σε στρατιωτικές επιχειρήσεις και πολέμους· και μπορούν να απορροφήσουν και μεγάλα λάθη. Η Τουρκία επίσης είναι εύκολη σε αυτό το ζήτημα. Η Ελλάδα δεν είναι.
Τελειώνω με την φράση του Γερμανού Καγκελάριου Όττο φον Μπίσμαρκ:
“Όταν λέτε πως συμφωνείτε με τις αρχές κάποιου πράγματος αυτό σημαίνει πως δεν έχετε ούτε την παραμικρή ιδέα για το πως αυτό θα εφαρμοστεί στην πράξη”.