Υπάρχει μία εντελώς άγνωστη ασπρόμαυρη κινηματογραφική ταινία του 1956 με τον τίτλο “Patterns” (Μοτίβα). Είναι αριστουργηματική και μπορεί να την παρακολουθήσει κάποιος με το ίδιο ενδιαφέρον ακόμα και 64 έτη μετά. Δεν είναι βέβαια τυχαίο αυτό. Το σενάριο το έγραψε ένας σπουδαίος άνθρωπος, από κάθε άποψη, ο Ροντ Σέρλινγκ. Και το ήθος και η βαθιά γνώση της ψυχοσύνθεσης του ανθρώπου και των κοινωνικών συνθηκών αντανακλάται πλήρως σε αυτή την ταινία.
Τα “Patterns” έχουν μία πολύ απλή υπόθεση. Ένας ικανός μηχανικός, ο οποίος όμως είναι καλύτερος στη διαχείριση και τη διοίκηση προσλαμβάνεται από έναν μεγιστάνα του πλούτου, όταν ο δεύτερος εξαγοράζει τη βιομηχανία στην οποίαν προηγουμένως εργαζόταν ο πρώτος. Και με έναν πολύ ωμό τρόπο δείχνει τον εξευτελισμό των υφισταμένων εμπρός στον πανίσχυρο ιδιοκτήτη, ο οποίος δε διστάζει σε τίποτα. Και στο τέλος παρ΄ όλη τη σφοδρή αντιπαράθεση με τον ικανότατο νεοπροσληφθέντα αυτός μένει στην εταιρεία αλλά με δηλωμένη (και καταγεγραμμένη στο συμβόλαιο) έχθρα τους!
Εμπρός στην επιτυχία της εταιρείας του, δεν υπάρχει τίποτα, το οποίο να συγκρίνεται ή να είναι παραπάνω. Ούτε ακόμα και ο ίδιος του ο εαυτός στον οποίον του ανήκει.
Το σπουδαίο σε αυτό το αριστούργημα είναι πως ενώ είναι τόσο ρεαλιστικό και με όχι το λεγόμενο happy end (διότι δεν πρόκειται για ευτυχισμένο τέλος), χωρίς να εξιδανικεύει καμία κατάσταση παρουσιάζει ωμά αυτό, το οποίο συμβαίνει. Και το σπουδαιότερο όλων, το οποίο συνοψίζει ουσιαστικά τα προηγούμενα:
Αποτυπώνει άριστα την πραγματικότητα, αλλά δεν θυσιάζει καμία αξία, καμία αρχή. Αυτό διότι ο Σέρλινγκ εξ΄ αρχής ήταν αυτής της απόψεως. Κι φυσικά κανένας δε νοιώθει θαυμασμό για τον αμείλικτο μεγιστάνα. Το ακριβώς αντίθετο, ακόμα και εάν αναγνωρίζει τις μεθόδους του, ως άκρως αποτελεσματικές.
Και αυτή ακριβώς είναι η διαφορά!
Τις τελευταίες δεκαετίες, το κάθε είδους απόστημα της κοινωνίας, θαυμάζεται και ηρωοποιείται (κυρίως από το Hollywood, με την ευρεία έννοια ως ιδέα) και επηρεάζει εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Εστιάζει στο επίτευγμα και όχι στον άνθρωπο. Και στρατιές άλλων ασήμαντου αναστήματος και ήθους άνθρωποι προσπαθούν να αντιγράψουν και να εφαρμόσουν τις μεθόδους της “επιτυχίας”. Και αυτό έχει διαχυθεί και επειδή στατιστικά προκύπτει, τα μοτίβα (patterns, ο τίτλος της ταινίας) επαναλαμβάνονται.
Όταν προσπαθούμε να κατανοήσουμε έναν μηχανισμό, μία τάση σε μία κοινωνία και συνολικά στην ανθρωπότητα θα πρέπει να εστιάσουμε σε εκείνο το μυαλό, το οποίο σκέφτηκε τον τρόπο για να επιβάλλει αυτόν το μηχανισμό (και με τι σκοπό). Και πάντοτε μπορούμε να εντοπίσουμε την πηγή.
Και τα πλήθη χειροκροτούν και ακολουθούν, συνήθως όμως αυτό, το οποίο τα μεταμορφώνει σε ακόμα χειρότερα πλήθη.
Σημ. Δε μπορώ να μη σχολιάσω, πως η ταινία, η οποία υπήρξε και θεατρική επιτυχία παρουσιάστηκε μία “σκληρή” εποχή στην Αμερική (δεκαετία του 50), όταν βυσσοδομούσε ο ψυχρός πόλεμος και οι βιομηχανίες ήταν πανίσχυρες. Η παραγωγή βέβαια ήταν της United Artists και ίσως αυτό βοήθησε στο να μην λογοκριθεί (με την επιχειρηματική έννοια του όρου).
