Bauhaus (Μπάουχαους)

Πάντοτε αυτή η λέξη με συνάρπαζε…

Προέρχεται από δύο “βαριές” Γερμανικές λέξεις πολύ κατάλληλες στο να εκφράσουν τα νοήματα, τα οποία εκπροσωπούν:

Bau (μπάου) σημαίνει κατασκευή (δόμηση) και Haus (χάους) το σπίτι (κτίσμα)…

Για όσες/ους δεν έχετε ακούσει ποτέ αυτόν τον όρο, το Μπάουχαους αναφέρεται σε μία σπουδαιότατη καλλιτεχνική – αρχιτεκτονική σχολή, την οποία ίδρυσε το 1919 ο μεγάλος αρχιτέκτων Walter Gropius (Βάλτερ Γκρόπιους) –η Αμερικανική πρεσβεία της Αθήνας είναι δικό του έργο-… Εάν αναρωτιέστε για τα “θεμέλια” του 20ου αιώνα και την πρόοδο της Γερμανίας τότε και τώρα καλό θα είναι να μελετήσετε το Μπάουχαους. Αποτελεί έναν από τους λίγους πυλώνες, οι οποίοι με την παράδοση την οποία δημιούργησαν καθόρισαν και καθορίζουν την καλλιτεχνική δημιουργία…

Εμένα προσωπικά με εκφράζει για πάρα πολλούς λόγους ασχέτως εάν ίσως θεωρείτε πως το κίνημα αυτό υπερέβαλλε αισθητικά και δεν σας ικανοποιεί…
Θα σταθώ σε δύο σημεία:

1. Ιδρύθηκε το 1919, σε μία από τις χειρότερες περιόδους της Γερμανικής ιστορίας, όσον αφορά την ανέχεια και κατ την εξαθλίωση και
2. Τερματίστηκε το 1933 από τους ναζί.

H Γερμανία το 1919 βρέθηκε σε μία από τις χειρότερες περιόδους της ιστορίας της. Ωστόσο μεταξύ 1919 έως 1933 μέσα στην απόλυτη ανέχεια ανάπτυξε και προώθησε τον κινηματογράφο (με αριστουργήματα), τις τέχνες, τον βιομηχανικό σχεδιασμό, την αρχιτεκτονική, την ζωγραφική και την πρόοδο στη σκέψη.

Από το 1933 και έως το 1945 η Γερμανία δεν υπάρχει. Είναι ένα μαύρο στην ιστορία της, ένα καρδιογράφημα με μία ευθεία γραμμή… Κανένας δεν έγραψε τίποτα, κανένας δεν δημιούργησε τίποτα. Ακόμα και η πρόοδος στην τεχνολογία της δεν ήταν αρκετή… και αυτή μόνο για πολεμικούς σκοπούς και καταστροφή, αλλά ούτε και σε αυτή τα κατάφερε… Ο ναζισμός και κάθε είδους σκοταδισμός δεν προαγάγει τίποτα παρά μόνον ότι ποταπό υφίσταται στα ένστικτα και την φύση του ανθρώπου. Ένα μίασμα… Μία λέπρα…

Το Βauhaus έπαψε να υφίσταται μετά το 1933. Όμως στα λίγα χρόνια ύπαρξής του σημάδεψε τον αιώνα του…

Θα σας το εκμυστηρευτώ (τρόπος του λέγειν): Εδώ και πάρα πολλά χρόνια έχω ορίσει ένα στοίχημα με τον εαυτό μου. Πως θα βελτιώσεις τον κοινωνικό περίγυρο με έστω τον δικό σου τρόπο… Ουτοπία; Ίσως. Πιστεύω όμως πως ένας είναι πλήθος και σαφώς μπορείς να αλλάξεις τον Κόσμο γύρω σου.

Η αλήθεια είναι πως επί 28 χρόνια και δη τα τελευταία 5 υφίσταμαι μία ήττα κατά κράτος… (κατά… ήπειρο θα έλεγα και δεν εννοώ την γνωστή μας Ήπειρο, αλλά τις γεωγραφικές περιοχές). Έχω εκμηδενισθεί…

Ωστόσο δεν θα πάψω να έχω στο μυαλό μου το Βauhaus ως μία ιδέα, ως ένα “όραμα” εφικτό (;) για την Ελληνική πραγματικότητα;

Η ανέχεια δεν μπορεί να εμποδίσει την δημιουργία και αυτό συνέβη στην Γερμανία μεταξύ 1919 και 1933. Δεν μπορεί να την εμποδίσει ενόσω υπάρχει ελευθερία σκέψης. Από τη στιγμή όμως κατά την οποία το δεύτερο χάνεται ο πλούτος από μόνος του δεν είναι αρκετός για τίποτα, όπως ακριβώς συνέβη τους σκοτεινούς “αιώνες” του ναζισμού.

Όταν συμβαίνουν και τα δύο (και ανέχεια και έλλειψη πνεύματος), όπως ίσως τώρα στην Ελλάδα δεν μπορεί κάποιος να προσβλέπει σε σπουδαία πράγματα…

Πιστός όμως στην δημιουργία ενός Bauhaus για την σύγχρονη Ελλάδα παραθέτω το μανιφέστο (δυστυχώς μόνο στα Αγγλικά), το οποίο συνέταξε ο Walter Gropius για ένα “όραμα” του, το οποίο όμως στέφθηκε με επιτυχία…

Το Ελληνικό Βauhaus θα υπάρξει άραγε ποτέ;

————————————————————————————————-

Manifesto of the Staatliches Bauhaus in Weimar

April 1919

“The ultimate goal of all art is the building! The ornamentation of the building was once the main purpose of the visual arts, and they were considered indispensable parts of the great building. Today, they exist in complacent isolation, from which they can only be salvaged by the purposeful and cooperative endeavours of all artisans. Architects, painters and sculptors must learn a new way of seeing and understanding the composite character of the building, both as a totality and in terms of its parts. Their work will then re-imbue itself with the spirit of architecture, which it lost in salon art.

The art schools of old were incapable of producing this unity – and how could they, for art may not be taught. They must return to the workshop. This world of mere drawing and painting of draughtsmen and applied artists must at long last become a world that builds. When a young person who senses within himself a love for creative endeavour begins his career, as in the past, by learning a trade, the unproductive “artist” will no longer be condemned to the imperfect practice of art because his skill is now preserved in craftsmanship, where he may achieve excellence.

Architects, sculptors, painters – we all must return to craftsmanship! For there is no such thing as “art by profession”. There is no essential difference between the artist and the artisan. The artist is an exalted artisan. Merciful heaven, in rare moments of illumination beyond man’s will, may allow art to blossom from the work of his hand, but the foundations of proficiency are indispensable to every artist. This is the original source of creative design.

So let us therefore create a new guild of craftsmen, free of the divisive class pretensions that endeavoured to raise a prideful barrier between craftsmen and artists! Let us strive for, conceive and create the new building of the future that will unite every discipline, architecture and sculpture and painting, and which will one day rise heavenwards from the million hands of craftsmen as a clear symbol of a new belief to come.”