(Θα συμπεριλάβω και αυτά από οπλισμένο σκυρόδεμα)
Έλαβα αυτό το ερώτημα από αναγνώστη της σελίδας μου και θεωρώ εύλογη την απορία του. Υποθέτω πώς θα απασχολεί αρκετούς ειδικά μετά τα καταστροφικά φαινόμενα στη Θεσσαλία μας.
Απαντώ όσο το δυνατόν περιεκτικότερα.
Κάθε κτίσμα κατασκευάζεται προκειμένου να εξυπηρετήσει έναν σκοπό και να ανταπεξέλθει στα φυσικά φαινόμενα και ΚΥΡΙΩΣ να προστατεύσει ανθρώπινες (και όχι μόνον διότι υπάρχουν και άλλα πλάσματα) ζωές. Και τα αυτοκίνητα όμως διέπονται από ανάλογη λογική.
Το σημαντικότερο είναι η τοποθεσία. Εάν κτίσουμε στην κοίτη ενός χειμάρρου και το κτίσμα μας αντέξει, όπως πολλές φορές συμβαίνει, δεν έχει νόημα. Όντως τα κτίριά μας μπορούν να αντέξουν μεγάλα φορτία, αλλά εάν πνιγούν άνθρωποι και ζώα ποιό το όφελος; Εάν πάλι υποχωρήσει το έδαφος τότε πιθανότατα να έχουμε και κατάρρευση.
Γενικά όμως τα κτίριά μας αντέχουν πολλά! Και εάν τα αγαπάμε, διότι για τους μηχανικούς παιδιά μας είναι, τότε φροντίζουμε να τα προστατεύουμε. Χωριά με πέτρινα κτίσματα είναι βυθισμένα σε τεχνητές λίμνες και υπάρχουν ακόμα οι τοίχοι τους. Ακόμα και η ξυλεία μπορεί να αντέξει σε αυτό το περιβάλλον. Αλλά είναι… βυθισμένα.
Συνεπώς το ερώτημα θα πρέπει να τεθεί όχι στο εάν αντέχουν, διότι κατά κανόνα αντέχουν, αλλά στο πού θα κατασκευασθούν. Η θεμελίωση προφανώς είναι σημαντική με την προϋπόθεση πως παραμένει από κάτω το έδαφος.
Το οπλισμένο σκυρόδεμα (béton armé) έχει πολύ μικρότερη αντοχή στο χρόνο. Και είναι πολύ λογικό αυτό, (διαβάστε όμως εδώ και ένα άρθρο μου για το τσιμέντο των Ρωμαίων, οι οποίοι ήταν σπουδαίοι πολιτικοί μηχανικοί). Ενώ ένα πέτρινο επειδή αποτελεί κατά κάποιον τρόπο συνέχεια της φύσης φαίνεται πολύ ανθεκτικότερο. Αλλά τονίζω πως το πού είναι τοποθετημένο θα πρέπει να μας απασχολεί.
Όσον αφορά το σεισμό η Πολιτεία έχει συντάξει κανονισμούς, τους οποίους αναθεωρεί μετά από νέα δεδομένα και κατά τη γνώμη μου είναι επαρκείς. Οι Έλληνες μηχανικοί έχουν πολύ μεγάλη εμπειρία και οι σπουδές στα ελληνικά Πολυτεχνεία έχουν το σεισμό… δομημένο στην ύλη τους. Άρα όλοι γνωρίζουμε τι πρόκειται να αντιμετωπίσουμε.
Εφ΄ όσον λοιπόν τηρούνται οι προδιαγραφές των κανονισμών όλα τα κτίρια ανεξαρτήτως δομικού υλικού θα αντέξουν σε ό,τι έχει ορίσει η Πολιτεία. Αυτός είναι και ο λόγος, όπως έχω εξηγήσει και στο παρελθόν, πως κτίρια από άλλα υλικά (πηλός) δεν είναι τελικά οικονομικότερα, διότι ΚΑΙ αυτά θα πρέπει να τηρούν τις προδιαγραφές. Και αυτό οδηγεί σε μη πρόσφορες λύσεις (εφικτές μεν αλλά όχι οικονομικά αποδεκτές). Ακόμα και από πλαστικό να είναι πρέπει να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του αντισεισμικού κανονισμού.
Όσον αφορά τις κατολισθήσεις είναι ένα άλλο θέμα. Οσοδήποτε καλή θεμελίωση και κατασκευή να έχει υλοποιηθεί, με τοιχία αντιστήριξης στο οικόπεδο και κάθε άλλη μέριμνα περί παροχέτευσης υδάτων να έχει ληφθεί, εάν υποχωρήσει η πλευρά ενός βουνού θα τα παρασύρει όλα. Το Πήλιο είναι ένα βουνό με δύσκολη γεωλογία, αλλά όχι το μοναδικό στον Ελλαδικό χώρο. Απλά είναι κτισμένο και αξιοποιημένο τουριστικά και οι επιπτώσεις σε αυτά τα φαινόμενα έχουν μεγάλο αντίκτυπο.
Η Θεσσαλία ήταν λίμνη στο παρελθόν και φρόντισε να έχει ποτάμια με τεράστιο πλάτος κοίτης, τα οποία όμως δεν ενεργοποιήθηκαν εδώ και πάρα πολλές δεκαετίες, ίσως και αιώνες. Η γέφυρα των Τεμπών μου έκανε εντύπωση πως ήταν χτισμένη σε αυτό το ύψος, το οποίο συνέπιπτε με την (αρχαία) στάθμη του Πηνειού. Γιατί; Διότι προφανώς οι μηχανικοί εκεί εντόπισαν κατάλληλο έδαφος θεμελίωσης και όχι παρακάτω για να στηρίξουν τους πυλώνες (υπόθεση διατυπώνω, δεν το γνωρίζω).
Για όσες και όσους είναι από την Αιτωλοακαρνανία προσέξτε το εύρος της κοίτης του Εύηνου ποταμού μετά το Αντίρριο. Είναι τεράστια. Ωστόσο σήμερα είναι καλλιεργήσιμη έκταση και ίσως υπάρχουν και σπίτια. Η κοίτη αυτή δημιουργήθηκε… κάποτε και κάποια στιγμή θα επαναχρησιμοποιηθεί από τον Εύηνο, όπως συνέβη στη Γιάννουλη στη Λάρισα.
Συμπέρασμα:
Οι κατασκευές μας ναι μπορούν να ανταπεξέλθουν σε πολύ ισχυρά φαινόμενα, (τηρουμένων των βασικών κατασκευαστικών προδιαγραφών) αλλά όσα μέτρα και να ληφθούν, εάν η τοποθεσία είναι “ύποπτη” πάντα θα υπάρχει ένα ενδεχόμενο καταστροφής.
Ελπίζω σε γενικές γραμμές να έλυσα κάποιες απορίες… (με όση γνώση και εμπειρία διαθέτω).
