Ένα τεραστίας σημασίας ερώτημα, το οποίο απασχολεί αιώνες τώρα την ανθρωπότητα αφορά τη χρήση του αλατιού:
Τι μορφή του αλατιού πρέπει να χρησιμοποιούμε; Το χοντρό ή το ψιλό;
Είμαι σίγουρος πως αμέσως κατανοήσατε το μέγεθος του ζητήματος και είμαι ακόμα πιο σίγουρος πως από τη στιγμή αυτή και μετά, το φοβερό ερώτημα θα ταλανίζει τη ζωή σας…
Είναι φανερό πως από την απάντηση αυτού του ερωτήματος βασίζεται η πρόοδος της ανθρωπότητας.
Το βασικό ζήτημα αφορά τη σαλάτα. Εάν χρησιμοποιήσετε χοντρό αλάτι θα δημιουργήσετε “νησίδες ” αλμυρής γεύση, ενώ εάν χρησιμοποιήστε το ψιλό θα της δώσετε μία ομοιογενώς κατανεμημένη αλμυρή γεύση.
Φυσικά το γεγονός αυτό τροποποιεί εντελώς την γευστική μας ικανοποίηση. Η ντομάτα ή το αγγουράκι στην πρώτη περίπτωση διατηρούν την φυσική τους γεύση και μόνο ανά κομμάτια έχουν μία έντονα αλμυρή γεύση από τον χοντρό κόκκο. Ενώ στην άλλη περίπτωση όλα έχουν μία ελαφρώς αλμυρή γεύση, η οποία επικαλύπτει την φυσική τους· οι μάγειροι ας δώσουν την απάντησή τους!
Ωστόσο όμως, εκτός από το πολύ σπουδαίο ζήτημα της σαλάτας, υπάρχουν και μερικές άλλες “μικρο”-καταστάσεις, “λεπτομέρειες” θα τις χαρακτήριζα, όπου η επιλογή της μορφής του αλατιού έχει σημαντικότατες συνέπειες. Να δούμε μερικές και ας σκεφτούμε πως ακριβώς επιδρά η επιλογή μας.
Το ίδιο ακριβώς ερώτημα αντιμετώπισαν οι στρατιωτικές ηγεσίες κατά την διάρκεια του Β΄Π.Π.: Πως θα διεξάγονταν οι βομβαρδισμοί στις Γερμανικές πόλεις; Σε επιλεγμένους στρατιωτικούς στόχους ή θα ήταν βομβαρδισμοί τύπου “χαλιού”. Νομίζω αμέσως αναγνωρίσατε πως το ασήμαντο αυτό ερώτημα έχει άμεση σχέση με το ζήτημα της επιλογής της μορφής του αλατιού.
Στους βομβαρδισμούς επιλεγμένων σημείων (χοντρό αλάτι) στοχεύουμε σε συγκριμένους και προκαθορισμένους στόχους (αυτή ήταν η πρόταση της Αμερικανικής ηγεσίας) και δεν βομβαρδίζουμε κατοικημένες περιοχές. Αντιθέτως η Αγγλική στρατιωτική ηγεσία επέμενε στην χρήση ψιλού αλατιού, δηλαδή τους ολικούς βομβαρδισμούς χωρίς καμία επιλογή και αξιολόγηση στόχων. Επεκράτησε η δεύτερη άποψη, διότι απλούστατα απέτυχε η πρώτη. Η ναζιστική Γερμανία δεν έπασχε όσον αφορά την βιομηχανική της παραγωγή και ουσιαστικά έπρεπε να “σπάσει” το ηθικό των κατοίκων της, οι οποίοι κατά βάση συναινούσαν στον πόλεμο μέχρι το τέλος, (δεν εξετάζω θέματα ηθικής).
Οι Αμερικάνοι παρεμπιπτόντως έμαθαν καλά το μάθημα και το χρησιμοποίησαν ανάλογα και στον πόλεμο του Βιετνάμ. Εκεί όμως κάτι δεν πήγε τόσο καλά. Βλέπετε στην Ν.Α. Ασία είναι διαφορετικά τα γευστικά γούστα.
Το προηγούμενο είναι όμως ένα μάλλον ειδικευμένο θέμα. Δεν αποτελούν οι βομβαρδισμοί στοιχείο της καθημερινότητάς μας ούτε επιλέγουμε κάθε πρωί όταν ξυπνάμε τι θα βομβαρδίσουμε και πως.
Για να δούμε όμως μερικά πιο κοντινά παραδείγματα και μερικά πάρα πολύ κοντινά!
Προσέξατε τις εκκαθαρίσεις μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα στην γείτονα χώρα; Άραγε ποια απάντηση έδωσε στο σπουδαίο ερώτημα του αλατιού ο νέος σουλτάνος; Και για να διευρύνω λίγο το θέμα ποια απάντηση έδωσαν οι “σεφ” σε ανάλογες εκκαθαρίσεις στο παρελθόν; Προσέξτε είναι μακράν του φιλολογικού ενδιαφέροντος το ζήτημα. Είναι άκρως ρεαλιστικό.
Τι εξοντώνεις; Τις ηγεσίες, τις κεφαλές (χοντρό αλάτι) ή διαχέεις τις επιχειρήσεις σε ευρύτερη κλίμακα (ψιλό αλάτι);
Πολλές φορές η επιλογή είναι ένας συνδυασμός, ο οποίος είναι ιδιαίτερα εσφαλμένος κατά τη γνώμη μου, σε αντίθεση με ότι υπαγορεύει αρχικά η λογική. Τούτο διότι το πλέον πιθανό είναι η σαλάτα να γίνει πολύ αλμυρή και τότε απλά θα πεταχτεί. Ο τσάρος Νικόλαος επέλεξε αυτή την μέθοδο και δεν του βγήκε σε καλό, πετάχτηκε ο σεφ. Ο Στάλιν επέλεξε επίσης αυτή τη μέθοδο αλλά στην περίπτωσή του λειτούργησε, πετάχτηκε η σαλάτα, αλλά ποιος είχε και όρεξη για αυτήν;
Ο Χίτλερ επέλεξε το χοντρό αλάτι στις εκκαθαρίσεις του και επέβαλε στους συνδαιτυμόνες του να θεωρήσουν αρκούντως αλμυρή τη σαλάτα! Είναι μία ακόμα πιο εξελιγμένη μέθοδος αυτή, η οποία δικαιολογεί και την μακρά παραμονή του στην εξουσία (ασχέτως εάν κατέστρεψε πλήρως τη χώρα του, ούτε σεφ, ούτε σαλάτα).
Αλλά προχωρώ ακόμα πάρα πέρα.
Υπάρχουν σπουδαίες πολιτικές και κοινωνικές συνέπειες από την επιλογή της μορφής του αλατιού.
Η κατανομή του πλούτου ή το μορφωτικό επίπεδο ενός λαού ή ο τρόπος κατανομής των αριστείων ακολουθούν πλήρως τον προηγούμενο κανόνα.
Τι είναι προτιμότερο (ή προς το συμφέρον του σεφ ή προς το συμφέρον μίας κοινωνίας);
Λίγοι πλούσιοι και οι υπόλοιποι πάμφτωχοι (χοντρό αλάτι, κλασσική επιλογή στις τριτοκοσμικές χώρες) ή μια πιο ομοιογενής κατανομή του πλούτου (ψιλό αλάτι). Η σαλάτα μην ξεχνάτε συνολικά είναι το ίδιο αλμυρή, αλλά ο τρόπος αντίληψης της αλμυρότητάς της μακράν διαφέρει.
Λίγοι πάρα πολύ μορφωμένοι και οι υπόλοιποι αναλφάβητοι;
Λίγα σχολεία και πανεπιστήμια αρίστων και οι υπόλοιποι, όπου φυσάει ο άνεμος ή ένα συνολικά μάλλον μέτριο ομοιογενές επίπεδο; Ή ακόμα σε μία σχολική τάξη; Δύο-τρεις μαθητές εξαιρετικού επιπέδου και οι υπόλοιποι κουμπούρες ή λίγο-πολύ στο ίδιο επίπεδο με φυσιολογικές διαφορές, αλλά χωρίς να ξεχωρίζει κανείς;
Ο Αριστοτέλης, να σημειώσω σε αυτό το σημείο, ασχολείται εκτενέστατα με το ζήτημα του αλατιού. Αναφέρω σαν παράδειγμα τον οστρακισμό και την διαχείριση της μεγαλοφυΐας από μία πόλη. Δίνει μία θαυμάσια και τεκμηριωμένη απάντηση (Αριστοτέλης γαρ), την οποία όμως θα αναπτύξω σε ξεχωριστή ενότητα.
Ποια μορφή προπαγάνδας είναι αποτελεσματικότερη;
Η προβολή σημαντικών προσωπικοτήτων με κατευθυνόμενες απόψεις ή η συνολική επιρροή στην κοινωνία; Καθόλου αστείο το προηγούμενο και πρακτικά η απάντηση είναι ένας πολύπλοκος γρίφος.
Αλλά ακόμα και σε πεζά ζητήματα:
Στην αρχιτεκτονική – πολεοδομία, τι θα προτιμούσαμε; Ένα τμήμα της πόλεως στολίδι και γύρω παραγκουπόλεις ή μία μάλλον αδιάφορη έως άσχημη εκδοχή στο σύνολο του πολεοδομικού συγκροτήματος; Παρεμπιπτόντως η Ουάσιγκτον (ναι η πρωτεύουσα των Ηνωμένων Πολιτειών!) έχει επιλέξει την πρώτη περίπτωση του χοντρού αλατιού, ενώ οι Ελληνικές πόλεις έχουν επιλέξει την εκδοχή του ψιλού αλατιού, τους έπεσε όμως πολύ “λάδι”.
Τέλος τι θα προτιμούσατε;
20,000 Rolls Royce στην Αθήνα και όλα τα υπόλοιπα αυτοκίνητα μισο-ερείπια (χοντρό αλάτι) ή έναν στόλο από μικρομεσαία ή μεγάλα αλλά με ελάχιστες Rolls Royce να κυκλοφορούν ανάμεσά τους (ψιλό αλάτι και παρεμπιπτόντως δεν αντιπροσωπεύω την συγκεκριμένη φίρμα);
Μην βιαστείτε να απαντήσετε (έξαλλοι) υπέρ της δεύτερης εκδοχής!
Οι μεγάλες διαφορές οδηγούν σε ανάλογες επιθυμίες και καταλήγουν είτε σε συνολική πρόοδο είτε σε συνολική καταστροφή (η Αγγλία επέλεγε πάντα την πρώτη περίπτωση και ήταν αυτοκρατορία, η Ρωσία επίσης το ίδιο, -αλλά το παράκανε- και το αποτέλεσμα σήμερα το γνωρίζετε και για τις δύο).
Που καταλήγουμε λοιπόν;
Στις φρουτοσαλάτες!
Σημ. 1: Τα φτηνά γυναικεία υποδήματα της φωτογραφίας τα εντόπισα πεταμένα στις περιπλανήσεις μου στην Άνω Πόλη της Πάτρας. Δεν γνωρίζω ακριβώς το γιατί, αλλά θεώρησα πως έχουν σχέση με τη θεματολογία του άρθρου. Το ερώτημα μου είναι:
Οι χάντρες θα ήταν καλύτερα να ήσαν μικρότερες και περισσότερες ή όπως είναι τώρα;
Σημ. 2: Τα προηγούμενα, πέραν της χιουμοριστικής διάθεσης έχουν εφαρμογή ακόμα και στις πλέον απλές μας πράξεις. Από το αυτοκίνητο, το οποίο επιλέγουμε (άριστο σε κάποιον τομέα ή καλό συνολικά, αλλά πουθενά λαμπρό) έως και στους ανθρώπους γύρω μας (και αυτό το άφησα τελευταίο, διότι είναι το πλέον σημαντικό)! Αλλά αυτό σκεφτείτε το εσείς!
