Αυτό έγκειται στο εξής:
Ακόμα και στις χειρότερες των καταστάσεων ένας άνθρωπος μπορεί να έχει τον έλεγχο της δικής του μοίρας, ανεξαρτήτως της ισχύος, την οποίαν τη δεδομένη στιγμή κατέχει. Το παράδοξο αυτό ονομάστηκε από τον James Stockdale, ο οποίος ήταν ο πλέον υψηλόβαθμος αιχμάλωτος αξιωματικός του Αμερικανικού Ναυτικού στον πόλεμο του Βιετνάμ. Παρέμεινε στο διαβόητο “Hanoi Hilton” (Το Χίλτον του Ανόϊ, ειρωνικά), τις χειρότερες φυλακές δηλαδή επί επτά χρόνια!
Το παράδοξο προέκυψε, όταν όντας φυλακισμένος του ζητήθηκε να παρουσιαστεί σε μία προπαγανδιστική εκπομπή των Βιετκόνγκ, για τις… θαυμάσιες συνθήκες κράτησης στο στρατόπεδο. Αλλά ο Stockdale ακύρωσε τα σχέδια των δεσμωτών του με το να παραμορφώσει ο ίδιος με ένα ξύλο το πρόσωπό του, το προηγούμενο βράδυ!
Ο Stockdale ήταν ένας ήρωας, όσον αφορά βέβαια την πατρίδα του και ο οποίος αν και διοικητής της αεροπορικής μοίρας αεροπλανοφόρου εννοούσε να πετά ΚΑΙ ο ίδιος σε πολεμικές αποστολές, μέχρις ότου κατερρίφθη. Επίσης ήταν αυτός, ο οποίος ανέπτυξε ένα σύστημα επικοινωνίας των κρατουμένων κάτω από τη μύτη των Βιετκόνγκ.
Και ο σκληρός πυρήνας της θεωρίας του Stockdale, του ομώνυμου παραδόξου:
“You must never confuse faith that you will prevail in the end — which you can never afford to lose — with the discipline to confront the most brutal facts of your current reality, whatever they might be.” (sic)
“Δεν πρέπει ποτέ να συγχέετε την πίστη πως θα επικρατήσετε στο τέλος –το οποίο σημαίνει πως δεν ανέχεστε καν την ιδέα του να χάσετε- με την πειθαρχία να αντιμετωπίσετε τα πιο βάναυσα γεγονότα της τρέχουσας πραγματικότητάς σας, οποιαδήποτε και να είναι αυτά”.
Ο σπουδαίος ψυχίατρος Βίκτωρ Φρανκλ, κρατούμενους και ο ίδιος στα ναζιστικά στρατόπεδα είχε επίσης αναφερθεί στη λεγόμενη “τραγική αισιοδοξία” (νομίζω έχει και βάσεις από τη φιλοσοφία του Νίτσε), η οποία έγκειται στο να ελπίζεις πως η τραγική σου κατάσταση θα βελτιωθεί από συνθήκες, τις οποίες εσύ ο ίδιος αυθαίρετα θέτεις με το μυαλό σου. Χαρακτηριστικά ανέφερε, πως το μεγαλύτερο ποσοστό θνησιμότητας στο στρατόπεδο συνέβη τα Χριστούγεννα του 1944 και αρχές του νέου έτους 1945, όχι διότι άλλαξε κάτι προς το καλύτερο, αλλά διότι είχε εντυπωθεί στο μυαλό πολλών κρατουμένων η ιδέα, πως δεν είναι δυνατόν να παραμείνουν στις απάνθρωπες συνθήκες την περίοδο των εορτών και θα απελευθερώνονταν.
Ο Stockdale τιμήθηκε στην πατρίδα του αναλόγως. Αλλά για εμένα το ακόμα μεγαλύτερο παράδοξο του Stockdale ήταν πως έθεσε υποψηφιότητα για τη θέση του αντιπροέδρου με τον Ρος Περό το 1992. Και σε έναν τηλεοπτικό δημόσιο διάλογο (debate), παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Αμερικανικό κοινό και δυστυχώς γι’ αυτόν το αποτέλεσμα ήταν καταστροφικό. Φάνηκε γερασμένος και συγχυσμένος και ποτέ δεν ανέκαμψε από αυτήν του την εικόνα.
Ήρωας πολέμου ήταν, τι το ήθελε να εμπλακεί με την πολιτική; Αυτή είναι η δική μου εκδοχή του παραδόξου του!
