Αυτήν την φράση άκουσα τυχαία χθες από μία σχετικά ώριμη κυρία στα μωβ με την χαρακτηριστική προφορά των προερχομένων από την βόρεια γείτονα χώρα από την πλευρά του Ιονίου.
Η αλήθεια είναι πως μειδίασα, παρ’ όλο που η έκφραση της ήταν στενόχωρη περιγράφοντας φαντάζομαι στη φίλη της κάποια αθέτηση ή ματαίωση υπόσχεσης ή επιδίωξης.
Σκεφτόμουν πως πάντοτε στην ιστορία του ανθρώπου επικρατούσαν οι ανάγκες ή η εκμετάλλευση και ποτέ η ιδεολογία ή το ήθος. Από την στιγμή κατά την οποία κάποιος ήταν σε αδύναμη θέση δεν υπήρχε έλεος. Είτε θα έπεφτε αμέσως θύμα εκμετάλλευσης είτε θα κάλυπτε μία μόνιμη ανεκπλήρωτη ανάγκη ή και τα δύο μαζί.
Έχω ακούσει πολλές ιστορίες ο ίδιος από τους πρόσφυγες της Ιωνίας και την εκμετάλλευση την οποία υπέστησαν από τους ντόπιους. Γνωστές είναι οι ιστορίες με το Ολοκαύτωμα και την αρπαγή των περιουσιών των Εβραίων αλλά και πολύ πρόσφατα (από τη δεκαετία του 90) μετά την κατάρρευση των καθεστώτων της Ανατολικής Ευρώπης και το άνοιγμα των συνόρων και της Βαλκανικής “συγχώνευσης”.
Η ιστορία βρίθει παραδειγμάτων ή μάλλον είναι ολόκληρη ένα παράδειγμα αυτής της μορφής συμπεριφοράς. Οι κυβερνήσεις (ή ο κάθε λογής αυτοκράτορας ή βασιλιάς) ορίζουν έναν στόχο και οι πολίτες προσπαθούν να ωφεληθούν από αυτές τις “ευκαιρίες”. Η αποικιοκρατία είναι μία μορφή από αυτές. Οι κατακτήσεις των Οθωμανών ήταν μία αντίστοιχη.
Αλλά και αντιθέτως οι πολίτες όταν οι κυβερνήσεις ή οι ηγεμόνες ακολουθούν δρόμους περιορισμού των ελευθεριών, όπως η βαρύτατη φορολογία, οι δασμοί ή η λογοκρισία και η ελευθερία λόγου εφευρίσκουν τρόπους διαφυγής.
Η κυβέρνηση τότε είναι ο αντίπαλος και λειτουργεί ως ανασταλτικός παράγοντας έως ότου καταρρεύσει. Διότι αφού πάντα επικρατεί το ατομικό συμφέρον καμία δύναμις δεν μπορεί να επιβάλει τη θέλησή της. Εκτός εάν θέσει έναν στόχο, ώστε να δικαιολογήσει (δωροδοκήσει τους πολίτες της είναι ορθότερη έκφραση) τις απαιτήσεις της.
Ο Χίτλερ υποσχέθηκε κέρδη από τις κατακτήσεις του… Κόσμου και δεν είναι καθόλου σχήμα λόγου αυτό. Τα πολεμικά ομόλογα του με τα οποία αναπτύχθηκε ραγδαία η Γερμανική οικονομία μετά το 1933 ήταν ακριβώς αυτό. Τα ίδια οι Άγγλοι και οι Ολλανδοί με τις εταιρείες των Ινδιών και το βίαιο άνοιγμα των συνόρων της Κίνας και της απελευθέρωσης του οπίου, καθώς και της Αμερικής με την επιβολή του ελεύθερου εμπορίου στην Ιαπωνία για να αναφέρω χαρακτηριστικά παραδείγματα.
Είπαμε οι δυνάμεις του κακού έχουν πάντα τον πρώτο λόγο.
Όπως σε κάθε περίπτωση ο κανόνας είναι γενικός και οι διαβαθμίσεις τεράστιες και μέσα σε αυτές αναδύονται και ιστορίες ανθρώπινου μεγαλείου.
Αλλά πάντα τελικά ισχύει:
“Τα Είκα με το Γκέρο”.
