Αυτό είναι ένα ερώτημα, το οποίο με βασάνιζε πάντα. Πόσο υπεύθυνος μπορεί να είσαι για την καταστροφή σου; Τείνει το ερώτημα να θεωρηθεί μεταφυσικό και η απάντηση μακράν εκτός των ανθρωπίνων δυνατοτήτων.
Σκεφτόμουν ωστόσο πως υπάρχουν πολλές διαβαθμίσεις στην απάντηση αυτή.
Κατ’ αρχήν υπάρχει η οικονομική καταστροφή, η οποία μπορεί να οφείλεται είτε σε λάθος επιλογές είτε σε άσωτη ζωή είτε ακόμα και σε μη ελεγχόμενες πολιτικές συνθήκες.
Αναφέρω χαρακτηριστικά τον μεγάλο επενδυτή George Soros (και μην με κατηγορήσετε παρακαλώ για αυτό, αλλά ο Soros αποτέλεσε τον μεγάλο δάσκαλό μου στις επενδυτικές τακτικές και μεθοδολογία –υπάρχει και άλλος ένας ακόμα). Ο εν λόγω επενδυτής επειδή ο τότε πρόεδρος J. F. Kennedy εισήγαγε μία προσαύξηση 15% ειδικού φόρου σε όσους αγόραζαν χρεόγραφα από την Ευρώπη (και εκεί ο γνωστός… προστατευτισμός) καταστράφηκε σε μία νύχτα. Θα έπρεπε ο Soros να κατηγορήσει τον πρόεδρο για αυτό και να θεωρεί προσωπικά τον Kennedy ως εχθρό του;
Θα ήταν μάλλον αστείο να δεχθούμε αυτή την εκδοχή, ωστόσο όμως ο Soros όντως καταστράφηκε από αυτό το γεγονός. Δεν απετέλεσε παρ’ όλα αυτά εμπόδιο για την μελλοντική του εξέλιξη. Θα μπορούσε όμως, εάν αποδεχόταν αυτή την εξέλιξη ως προσωπική αποτυχία.
Στην πράξη αυτού του είδους τα παραδείγματα είναι αναρίθμητα. Ο πρώτος μου πελάτης, ένας θαυμάσιος άνθρωπος, εκτελωνιστής το επάγγελμα, καταστράφηκε επίσης σε ένα βράδυ, όταν έπαψε η απαίτηση εκτελωνισμού των Ευρωπαϊκών προϊόντων με την είσοδο της Ελλάδος στην τότε Ε.Ο.Κ. Δεν φρόντισε άραγε νωρίτερα να μεταβάλλει τη δομή της επιχείρησής του; Δεν μπορούσε; Άγνωστον. Η συνέχεια για τον ίδιον δεν ήταν καθόλου καλή και προτιμώ να μην την αναφέρω. Τι κρίμα όμως!
Από την άλλη πλευρά όμως έχουμε πολύ χειρότερα παραδείγματα καταστροφών. Θα αναφέρω δύο ιστορικά παραδείγματα:
Την καταστροφή των Εβραίων κατά τη διάρκεια της ναζιστικής Γερμανίας και τον αφανισμό ολόκληρης της εύπορης αστικής τάξης λόγω της Ρωσικής επανάστασης.
Εάν δεχθούμε πως υπήρχε μία σαφέστατη προειδοποίηση στην περίπτωση των ναζιστών (αλλά και πάλι δεν φεύγεις από την χώρα σου εγκαταλείποντας τα πάντα τόσο εύκολα) στην περίπτωση της Ρωσίας τα φώτα της ιστορίας έσβησαν σε μία νύχτα.
Από εκεί και πέρα τίθεται το ερώτημα, πόσο ευθύνεσαι μετά τον εγκλεισμό σου στο γκέτο της Βαρσοβίας για την τύχη σου, η μία περίπτωση και πόσο εάν κατηγορηθείς ως αντιφρονών και εξοριστείς σε γκουλάγκ στην Σιβηρία• ή δικαστείς σε μία δίκη παρωδία και κατόπιν εκτελεσθείς.
Πόσο ευθύνεσαι για τις περιπτώσεις αυτές;
Πως θα μπορούσες να αποβάλεις τον Εβραϊσμό σου και πως θα μπορούσες να μην θεωρηθείς αντιφρονών, όταν ολόκληρη η έντιμη ζωή σου ήταν αυτή;
Πόσο;
Και μετά το ακόμα χειρότερο ερώτημα: γιατί;
Διότι εάν στην οικονομική καταστροφή δεν πρόβλεψες, δεν υπολόγισες, δεν εκτίμησες σωστά ή έστω πολιτικές συνθήκες ανέτρεψαν τα δεδομένα σου, ωστόσο ΖΕΙΣ. Στις άλλες περιπτώσεις παύεις να υπάρχεις.
Εάν καταφέρεις να επιβιώσεις αυτό είναι πλέον ένα θέλημα πέραν των ανθρωπίνων δυνατοτήτων, διότι δεν μπορώ να δεχθώ πως κανείς δεν έκανε τίποτα. Ο σπουδαίος ψυχίατρος και κρατούμενος στο Auschwitz και το Dachau, Viktor E. Frankl ανέφερε πως η γραμμή ζωής και θανάτου ήταν μία φευγαλέα απόφαση της στιγμής, ένα νεύμα, ένα “σχεδόν” τίποτα. Κι όμως από αυτό “σχεδόν” εξαρτιόταν η ζωή σου.
Μην περιμένετε να απαντήσω σε αυτά τα πανανθρώπινα ερωτήματα.
Η αφορμή όμως για το άρθρο αυτό ήταν η ενοχή, η οποία αυτή την περίοδο επιβάλλεται στους κατεστραμμένους οικονομικά πολίτες στην Ελλάδα. “Δεν πρόβλεψες, δεν είδες, δεν έφυγες, δεν…, δεν…, δεν…”
Έχω πολύ ξεκάθαρα τονίσει στο παρελθόν, πως η αποτυχία ή επιτυχία είναι καθαρά βαθιά προσωπική υπόθεση. Δεν αποτελεί αντικειμενικό κριτήριο.
Ο λογαριασμός στην τράπεζα –σύμφωνοι- αποτελεί αντικειμενικό κριτήριο, το ποσόν του όμως δεν εκφράζει σε καμία περίπτωση ούτε επιτυχία ούτε αποτυχία. Δεν θα αναλύσω στην παρούσα φάση την έννοια της αποτυχίας απλά θα επαναλάβω πως οι αποτυχίες είναι η επίστρωση του χωματόδρομου, τον οποίο ανοίγεις εσύ ο ίδιος ο με την θέλησή σου και τίποτα δεν μπορεί να σε εμποδίσει για αυτό.
Οι αστοχίες οι προερχόμενες από τις συνθήκες οφείλουν να μην σε απασχολούν και να τις δεχθείς ως ΔΙΚΕΣ ΣΟΥ συνθήκες, ασχέτως εάν δεν συνέβαλες εσύ στην δημιουργία τους. Δεν υφίστασαι τις συνέπειες των συνθηκών, αλλά ΕΣΥ δημιουργείς τις συνθήκες.
Συνεπώς απαντώ ξεκάθαρα εδώ στην περίπτωση του George Soros.
Ο ίδιος συνέπεσε να ευρίσκεται μέσα στις συνθήκες, τις οποίες κάποιος άλλος δυσχέρανε (ο πρόεδρος). Αλλά ήταν δικές του οι επιλογές. Φυσικά δεν το θεώρησε αποτυχία αν και καταστράφηκε ολοσχερώς και συνέχισε τον δρόμο του.
Το ίδιο συμβαίνει με εκατομμύρια ανθρώπους στον οικονομικό τομέα και παντού. Και στον νεοεκλεγέντα πρόεδρο των Η.Π.Α. πολλαπλώς πτωχεύσαντα και ανανήψαντα!
Όσον αφορά όμως τη διαχείριση των άλλων ζητημάτων, όπου όχι απλά χάνονται περιουσίες αλλά εξοντώνονται άνθρωποι η απάντηση δεν μου είναι καθόλου εύκολη. Δεν μπορώ να διανοηθώ καν το γιατί.
Θα απαντήσω με μία σκέψη μου:
Όταν δεν γνωρίζεις το γιατί κάνε στη ζωή σου το σωστό και δίκαιο και μην ενδίδεις στο κακό αλλά με ακόμα μεγαλύτερη ένταση και πάθος πολέμησέ το.
