Έχω πολλές φορές στο παρελθόν αναφερθεί στην δεινότητα της Οθωμανικής/Τουρκικής διπλωματίας. Επικρατεί μία αντίληψη υποτίμησης και αίσθησης βαρβαρότητας προς την Τουρκία και αυτό να γνωρίζετε είναι το πρώτο και καθοριστικό σφάλμα, όταν αναλύεις/αντιμετωπίζεις έναν ανταγωνιστή ή αντίπαλό σου.
Ήταν αξιομνημόνευτη η ικανότητα των (πολύ συχνά διεφθαρμένων ή/και αμόρφωτων) Σουλτάνων να επιλέγουν κορυφαίους βεζύρηδες. Και είναι αποτυπωμένο αυτό και στην ετυμολογία των λέξεων της περιγραφής των αξιωμάτων.
Υπουργός σημαίνει αυτός, ο οποίος προσφέρει έργο (υπό+έργο). Πρωθυπουργός είναι ο πρωθύστερος των υπουργών δηλαδή ο πρώτος.
Βεζύρης όμως σημαίνει… αχθοφόρος! Προέρχεται από την αραβική λέξη ουαζίρ, η οποία είναι επίσης ταυτόσημη με την λέξη αχθοφόρος, η οποία κατ’ επέκταση χρησιμοποιείται για τους ανώτερους υπαλλήλους με την έννοια πως αυτοί βαστάζουν τα βάρη των κρατικών υποθέσεων.
Διότι εάν στην Ελλάδα, η πολιτική σε μεγάλο βαθμό θεωρείται “τουρισμός αναψυχής” ή “ανάληψη εξουσίας, προς ικανοποίηση εγωισμού και ματαιοδοξίας”, στην Τουρκία νοείται ανάληψις βαρών (βλέπετε η παράδοση είναι σπουδαία παράμετρος).
Ο βαθμός του βεζύρη δινόταν σε όσους κατείχαν ανώτατα κρατικά αξιώματα. Φυσικά, ο πρώτος ονομαζόταν (από το σαδρ-ααζάμ=μεγάλη δύναμις) Μέγας Βεζύρης, κοινώς… αρχι-αχθοφόρος!
Πολύ συχνά η επιλογή του βεζύρη ήταν το ακριβώς αντίθετο από αυτό, το οποίο ονομάζουμε “κληρονομική” ή με βάση κάποιο όνομα. Οι ικανότητες έπαιζαν τεράστιο ρόλο, γι’ αυτό και η Οθωμανική Αυτοκρατορία διήρκεσε τόσους αιώνες.
Ένας ονομαστός ήταν ο Μεχμέτ Σοκόλης, ο οποίος προερχόταν από Χριστιανική οικογένεια, σλαυικής καταγωγής και εκ παιδομαζώματος. Οι ικανότητές του ήταν εξαιρετικές και από απλός στρατιώτης κατέληξε Μέγας Βεζύρης υπηρετώντας μάλιστα τρεις διαφορετικούς Σουλτάνους.
Όταν λοιπόν κατελήφθη η Κύπρος από τους Τούρκους (τα γεγονότα είναι κανονικό διπλωματικό και στρατιωτικό μυθιστόρημα, με πολύ αίμα όμως) τον Αύγουστο του 1571 (την κατείχαν οι Ενετοί έως τότε) προκλήθηκε διεθνώς πολύ μεγάλη αντίδραση από τον Χριστιανικό κόσμο.
Αποτέλεσμα αυτής της κινητοποίησης ήταν η Ναυμαχία της Ναυπάκτου στις 7 Οκτωβρίου 1571. Εκεί ο Τουρκικός στόλος υπέστη πανωλεθρία από τον συνδυασμένο στόλο κυρίως των Βενετών, Ισπανών και Πάπα. Από τα 300 περίπου πλοία τους οι Τούρκοι έχασαν τα… 230! Σύμφωνοι! Ποτέ δεν τα πήγαιναν καλά με την θάλασσα!
Οι Τούρκοι αν και εθλίβησαν καίρια, υποκρίθηκαν απάθεια και αδιαφορία. Ο δε εν λόγω Μέγας Βεζύρης Μεχμέτ Σοκόλης είπε με χαρακτηριστική υπεροψία στον Βενετό Πρεσβευτή στην Κωνσταντινούπολη:
“Εμείς με την άλωση της Κύπρου σας κόψαμε τον βραχίονα, εσείς με τον αφανισμό του στόλου μας, μας αποκόψατε την γενειάδα. Αυτή όμως θα ξαναγίνει, όχι όμως και ο βραχίων”!
Είχε απόλυτο δίκιο. Σε δύο μόλις χρόνια (1573) η Τουρκία ναυπήγησε νέο μέγα στόλο 250 πλοίων και ανάγκασε την Βενετία να αναγνωρίσει την Κύπρο, ως Τουρκική και να της καταβάλει και 300,000 δουκάτα πολεμική αποζημίωση!
Προσοχή λοιπόν στους “αχθοφόρους” και ακόμα περισσότερη σε νίκες χωρίς αντίκρυσμα. Η γενειάδα ξαναγίνεται. Όχι όμως ο βραχίονας.
