Δεν γνωρίζω βέβαια εάν δικαιούμαι να γράφω παραινέσεις προς πολιτικούς, δικαιούμαι όμως σίγουρα να ερωτώ ως πολίτης τους πολιτικούς. Λόγω του ότι το έτος (2019 ή μήπως… 1919) αποτελεί εκλογικό έτος θα ήθελα να εκφράσω κάποιες σκέψεις και κάποια ερωτήματα.
Κατά τη γνώμη μου, τρεις είναι οι καλύτερες πολιτικές πραγματείες τις οποίες θα πρέπει να διαβάσει ένας πολιτικός. Η πρώτη είναι “Ο Ηγεμών” του Νικολό Μακιαβέλλι. Η άλλη είναι το πολύ σχετικό “Εγχειρίδιο Προεκλογικής Εκστρατείας” του Κικέρωνα από την Ρωμαϊκή εποχή. Η τρίτη πραγματεία είναι οι παραινέσεις του Ισοκράτους “Προς Νικοκλέα”, τον νεαρό διάδοχο του Κυπριακού θρόνου.
Τα δύο πρώτα ίσως σας εκπλήσσουν, διότι αποτελούν πραγματείες, οι οποίες έχουν στόχο μόνον το συμφέρον του ηγεμόνα. Συμβουλεύουν με ποιόν τρόπο να εκλεγεί κάποιος και κατόπιν με ποιόν τρόπο να διατηρήσει την εξουσία του. Ανήκουν σε μία φιλοσοφική σχολή, η οποία συντάσσεται με τις πρακτικές των τυράννων της αρχαιότητας και κυρίως του Αγαθοκλέους των Συρακουσών, του οποίου αναρωτιέμαι, ποίος του έδωσε το πρώτο συστατικό “αγαθο-“ του ονόματός του. Επρόκειτο περί ενός στυγνού δολοφόνου.
Οι μέθοδοι ωστόσο, τις οποίες υποδεικνύουν οι πολύ αξιόλογες αυτές πραγματείες είναι ιδιαιτέρως χρήσιμες, διότι εστιάζουν στην βαθιά γνώση της καθημερινής συμπεριφοράς και πρακτικής των πολιτών, οι οποίες δεν είναι κατ΄ ανάγκην και τόσο “αγαθές”. Και εναπόκειται πλέον στην ΠΡΟΘΕΣΗ του πολιτικού να τις αξιοποιήσει δεόντως εκμεταλλευόμενός τις προς όφελος του ιδίου ή των πολιτών τους οποίους υποτίθεται πως οφείλει να υπηρετεί.
Ο Ισοκράτης από την άλλη πλευρά σε ένα θαυμάσιο κείμενο συμβουλεύει μία ηθική στάση έναντι των πολιτών και μία διακυβέρνηση με στόχο την ευημερία και την ευτυχία του λαού του (αλήθεια τείνει στο επίπεδο του… μυθικού η πραγματεία αυτή).
Τα προηγούμενα κείμενα δεν είναι αντικρουόμενα, όταν συνδυάζονται με μία ισορροπημένη αναλογία και σωφροσύνη.
Η “νίκη” όμως του Μακιαβέλλι φαίνεται να είναι συντριπτική. Ο προηγούμενος αιώνας έβριθε από ασήμαντα υποκείμενα, τα οποία χρησιμοποιώντας τις τακτικές του, δημιούργησαν ολοκληρωτικά καθεστώτα μίσους και αίματος με μόνους ωφελημένους τους ιδίους. Οι λαοί σε απόλυτη δυστυχία. Μετά από μία ανάπαυλα κάποιων δεκαετιών εμφανίζεται πάλι το μοντέλο του Μακιαβέλλι, το οποίο μάλιστα από μερίδα πολιτών… θαυμάζεται!
Έχω το δικαίωμα λοιπόν να ερωτήσω έναν πολιτικό, με ποιόν τάσσεται;
Με τον Μακιαβέλλι ή με τον Ισοκράτη. Διότι τα αναφερόμενα κείμενα πρωτίστως πρέπει να διαβαστούν από τους πολίτες, ώστε να γνωρίζουν τι θα αντιμετωπίσουν.
Βέβαια η απάντηση δεν θα έχει νόημα. Διότι οι του Μακιαβέλλι θα ψευσθούν, ενώ οι του Ισοκράτη θα ομιλήσουν την γλώσσα της αληθείας.
Άρα εναπόκειται στον πολίτη να κρίνει και να αξιολογήσει. Ιδού, η δύναμή σου!
