Θυμάμαι πως όταν μελετούσα για τις Ανατολικές χώρες, μετά την κατάρρευση και διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης οι μελέτες των Αμερικανών αναλυτών ξεκινούσαν με την βασική αρχή:
“Αυτό, το οποίο χρειάζονται από εσάς είναι τα χρήματά σας!” – Τόσο απλό.
Στην Ελλάδα υπάρχει ένα στενό περιθώριο ακόμα πιθανής αναστροφής της κατάστασης και δυνατότητας αντίδρασης, το οποίο περιορίζεται στα 3-4 χρόνια. Μετά ξεχάστε το. Συνεπώς αυτό είναι το διαθέσιμο χρονικό πλαίσιο.
Οι καταθέσεις δεν νομίζω πως είναι ασφαλείς. Αντιθέτως ροκανίζονται και μία ωραία πρωία τα capital controls ενδεχομένως θα μετατραπούν σε capital restricted (κοινώς θα ισχύσουν όρια και μεταξύ των διατραπεζικών συναλλαγών).
Η κυβερνητική λογική γενικά είναι ο περιορισμός των δυνατοτήτων οικονομικής αυτονομίας. Αυτό έχει σε μεγάλο βαθμό επιτευχθεί και θα συνεχίσει, ώστε οι μόνες πηγές χρήματος (εάν δεν είσαστε πολύ πλούσιοι) να είναι μόνον οι κρατικές ή μόνον μέσω μεγάλων οργανισμών/εταιριών με έδρα όμως στο εξωτερικό.
Συνεπώς ποιές είναι οι διαθέσιμες επιλογές απόκτησης χρημάτων;
Η Ελληνική νοοτροπία αντιλαμβάνεται τις επενδύσεις και την δημιουργία χρήματος από αυτές ως κάτι εντελώς υλικό. Δεν υπολογίζει σχεδόν καθόλου το άυλο προϊόν. Νομίζει. Διότι οι υπηρεσίες είναι άυλες σε μεγάλο βαθμό. Αλλά τίποτα δεν έχει αξία όσο κάτι απτό, ορατό, όπως τα ακίνητα.
Τα ακίνητα όμως αυτή τη στιγμή έχουν να κάνουν όχι με την δημιουργία χρήματος, αλλά με την εσωτερική μεταφορά χρήματος και δεν δημιουργούν υπεραξία. Συνεπώς οι τιμές τους συμπιέζονται πολύ έντονα προς τα κάτω. Ακίνητα, τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν είναι πολύ λίγα και ακόμα σε τομείς όπως ο τουρισμός έχουν να αντιμετωπίσουν μεγάλο ανταγωνισμό. Βλέπετε η Ελλάδα έχει απέραντη ακτογραμμή και τόσα όμορφα σημεία, ώστε πάντα θα υπάρχει κάτι καλύτερο και οικονομικότερο από αυτό, το οποίο εσείς προσφέρετε.
Όλες οι υπόλοιπες οικονομικές δραστηριότητες αφορούν εσωτερικές συναλλαγές. Πωλήσεις αγαθών, κυρίως πρώτης ανάγκης, τα οποία όμως και αυτά συμπιέζονται από την έλλειψη ρευστότητας.
Οι αγροτικές κατευθύνσεις αποτελούν μία λύση, δεν είναι όμως σε θέση να αποφέρουν μεγάλο πλούτο και δεν τις θεωρώ καθόλου απλές εκτός εάν έχετε μεγάλη ικανότητα και αντοχές να αντεπεξέλθετε στις τεράστιες απατήσεις τους.
Που καταλήγουμε λοιπόν; Είμαστε σε αδιέξοδο;
Ναι σε μεγάλο βαθμό, εκτός εάν εστιάσουμε εκεί, όπου το προϊόν μας στοχεύει στην διεθνή αγορά, μπορεί να υλοποιηθεί από εμάς τους ίδιους και έχει δυνατότητα “αδείας επικοινωνίας με το κοινό ή την ειδικευμένη βιομηχανία.”
Συνεπώς η μορφή των επενδύσεων έχει να κάνει με τον ΑΝΘΡΩΠΟ, με το ΜΥΑΛΟ και με το ΑΥΛΟ. Αυτό απαντά στο “ΠΟΥ” να επενδύσω του τίτλου.
Δεν είναι κάτι καινούργιο αυτό, αλλά δυστυχώς δεν έχει εντυπωθεί στην Ελληνική νοοτροπία. Τώρα, όπου όλα φαίνονται και είναι σε μεγάλο βαθμό μη κερδοφόρα η αδυναμία αντίδρασης έχει οδηγήσει είτε σε αδράνεια είτε σε κανιβαλισμό.
Αδράνεια στο να μην κάνουμε τίποτα ή έστω να περιοριζόμαστε σε πολύ κακές λύσεις ή σε κανιβαλισμό με το να επιζητούμε καλύτερους τρόπους να κερδίσουμε από τα χρήματα του διπλανού μας. Αλλά αυτό πάλι δεν παράγει συνολικά κανέναν πλούτο εκτός από προσωπικό και τούτο μόνον εάν είμαστε τόσο ικανοί ή έχουμε μία τόσο ενδιαφέρουσα πρόταση-προϊόν ώστε να το επιτύχουμε, (όχι σπάνιο, αλλά ούτε και ο κανόνας).
Τα εγγενή χαρακτηριστικά – ελαττώματα πολλές φορές αποτελούν τεράστιο εμπόδιο στην υλοποίηση αυτής της μορφής άυλων επενδύσεων. Η έλλειψη εμπιστοσύνης ή η καχυποψία είναι από τα μεγαλύτερα επενδυτικά εμπόδια. Οι φιλοδοξίες και ο εγωισμός δίχως αντίκρισμα είναι ένα άλλο σπουδαίο εμπόδιο. Και φυσικά όλα τα προηγούμενα τα εκμεταλλεύεται θαυμάσια η κρατική εξουσία με το να καθοδηγεί κάθε προσπάθεια μέσω των δικών της μηχανισμών και εδώ διαβάζετε τα προγράμματα ΕΣΠΑ, επιδοτήσεων, χρηματοδότησης από κυβερνητικούς φορείς και ποτέ από ιδιώτες. Αυτό δεν είναι κάτι καινούργιο, αποτελεί παράδοση.
Εν τέλει! Είναι τόσο τεράστιο και απεριόριστο το άυλο επενδυτικό τοπίο, ώστε αναρωτιέμαι μερικές φορές μήπως είμαι εκτός πραγματικότητας. Και υπάρχουν τόσες ευκαιρίες, ώστε πάλι να θεωρώ πως μήπως δεν βλέπω ο ίδιος τόσο καλά. Και μην ψάχνετε κατ’ ανάγκην για εξωτικές ιδέες και προοπτικές, οι οποίες και αυτές υπάρχουν, αλλά για απλές πολλές φορές λύσεις σε εξαιρετικά πρακτικά ζητήματα. Αλλά πάντοτε όχι εκεί όπου υπάρχουν υποσχέσεις με το “ΘΑ κάνουμε” αλλά εκεί, όπου ισχύει το “ΗΔΗ κάνουμε”.
Και για να μην σας αφήσω σε νέφος ερωτημάτων , τα οποία εύλογα (
😉 θα μου υποβάλλετε θα σας δώσω ένα πολύ μικρό παράδειγμα να αντιληφθείτε πρακτικά τι εννοώ.
Την προηγούμενη Κυριακή παρακολούθησα μία μαθητική εκδήλωση – συναυλία του Μουσικού Σχολείου Πατρών. Στο τέλος είχε ένα μουσικό σχήμα, το οποίο δημιουργήθηκε από μαθητές, οι οποίοι έπαιξαν θαυμάσια μία γνωστή μελωδία με τον τρόπο τους.
Αμέσως σκέφτηκα το πώς αυτό το σχήμα εκπληρώνει τις προϋποθέσεις για μία επιτυχημένη μελλοντική επένδυση. Είναι πολύ νεανικό, ΗΔΗ δημιουργεί και ΔΕΝ υπόσχεται ΝΑ δημιουργήσει και έχει ένα δικό του στυλ. Και φυσικά και μαθητικό κοινό. Δεν υπεισέρχομαι σε λεπτομέρειες ούτε θέλω αναλύσω περισσότερα, απλώς να υπενθυμίσω πως το Σουηδικό μουσικό συγκρότημα Abba ήταν ο δεύτερος κερδοφόρος συντελεστής της Σουηδίας μετά την Volvo! Να μην αναφερθώ στους Beatles και τον σπουδαίο και διορατικό manager τους, ο οποίος διείδε το τεράστιο δυναμικό πίσω από 4… παλιόπαιδα (!).
Αυτοί δεν επένδυσαν στην μουσική ή σε ιδέες τύπου “μηχανή αναζήτησης της Google”. Επένδυσαν στους ανθρώπους! Υπάρχουν απεριόριστοι τομείς γύρω σας. Το ίδιο να κάνετε και εσείς. Νομίζω απάντησα και στο “ΠΩΣ” του ερωτήματος του τίτλου.
