Αυτό είναι ένα δύσκολο άρθρο…
Λοιπόν θα το αρχίσω κάπως διαφορετικά.
Πριν από αρκετά χρόνια (το 1995) έγινε ο ισχυρός σεισμός στο Κόμπε της Ιαπωνίας. Ήταν μεγέθους 6,8 της κλίμακας Ρίχτερ, αλλά να γνωρίζετε ότι η κρίσιμη παράμετρος στους σεισμούς δεν είναι το μέγεθος αλλά η επιτάχυνση. Σκεφτείτε το καλά αυτό… Άλλο να μετακινήσετε ένα τραπέζι ένα μέτρο και άλλο να το σπρώξετε έντονα για 15 εκατοστά… Στην δεύτερη περίπτωση το μέγεθος είναι μικρότερο, αλλά η επιτάχυνση πολύ μεγαλύτερη και οι ζημιές πολύ χειρότερες (και οφείλονται σε αυτήν)…
Θα ήθελα πολύ να σας αναλύσω το θέμα, αλλά δεν είναι αυτός ο σκοπός του άρθρου…
Μετά τον σεισμό του Κόμπε άρχισαν οι γνωστές συζητήσεις. Σε μία από αυτές στην τηλεόραση, (αλλά δεν θυμάμαι πολλές λεπτομέρειες) είχε κληθεί ο σπουδαίος Έλλην καθηγητής του Πολυτεχνείου Θεοδόσιος Τάσσιος, (δείτε αλλού σχετικά).
Όταν του ζήτησαν να μιλήσει, ο Τάσσιος έδειξε μία φωτογραφία ενός πυλώνα από οπλισμένο σκυρόδεμα (μπετόν) μια γέφυρας στο Κόμπε, η οποία είχε καταρρεύσει. Ο πυλώνας ήταν γεμάτος σίδερα και είχε μία πολύ μεγάλη διατομή… Δείχνει την φωτογραφία και άρχισε να αναφέρει τις ιδιότητες, θέσεις του κάπως έτσι:
“Είμαι ο Θεοδόσιος Τάσσιος, Καθηγητής τοιυ Ε.Μ.Π., μέλος της επιτροπής του αντισεισμικού κανονισμού της Ιαπωνίας, των Ηνωμένων Πολιτειών”, κλπ και απαριθμούσε τις πραγματικά σπουδαίες θέσεις του διεθνώς προς έκπληξη των παρισταμένων…
Στο τέλος κατέληξε: “Εάν όμως με ερωτήσετε γιατί κατέρρευσε αυτή η γέφυρα, ΔΕΝ μπορώ να σας απαντήσω”… αφήνοντας άναυδους τους πάντες…
Αγαπητοί μου αυτή είναι ακριβώς η σωστή απάντηση:
ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΖΩ ΝΑ ΣΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΩ!
Τώρα βέβαια μετά το σοκ, το οποίο υποθέτω υπεστήκατε μπορώ εν είδη σημειώσεων – παρατηρήσεων να αναφέρω:
- Δεν υπάρχει τίποτα το παράλογο στον σεισμό. Είναι μία φυσική δραστηριότητα.
- Το πρόβλημα αφορά τον άνθρωπο και τις κατασκευές του.
- Η φύση του σεισμού είναι εξαιρετικά περίπλοκη και αποτελεί ένα φαινόμενο ανεξέλεγκτο και απρόβλεπτο (σε έναν βαθμό).
- Η φύση και των κατασκευών είναι επίσης εξαιρετικά περίπλοκη και η υφιστάμενη πρόοδος δεν είναι σίγουρο εάν αποτελεί πραγματική πρόοδο.
Προσωπικά έχω δει κατασκευές, οι οποίες με το μάτι “κατέρρεαν” και μετά από ισχυρούς σεισμούς δεν έπαθαν τίποτα και το αντίθετο… Ούτε λόγος να γίνεται για τις πολυώροφες κατασκευές του 1970 με διατομές υποστυλωμάτων 25Χ25 και 4 λεία σίδερα μικρής διατομής στις γωνίες και χωρίς τσέρκια, οι οποίες …στέκονται… Θυμάμαι μάλιστα πως μετά στον σεισμό της Αθήνας (Πάρνηθας) το ερώτημα των μηχανικών ήταν γιατί ΔΕΝ κατέρρευσαν τα μισά κτίρια… Εάν νομίζετε πως υπερβάλω ο σεισμός της Αθήνας ήταν ο …13ος παγκοσμίως σε σεισμική επιτάχυνση και όχι μόνο οριζόντια αλλά και κατακόρυφη, ενώ ο προαναφερθείς του Κόμπε 11ος… (δείτε επίσης τους σχετικούς πίνακες).
Συνεπώς το συμπέρασμα είναι πως τα κτίρια της Αθήνας παρουσίασαν εξαιρετική συμπεριφορά και γενικά να έχετε κατά νου πως η Ελλάδα είναι μία χώρα με πολύ υψηλή τεχνογνωσία στο θέμα των αντισεισμικών κατασκευών. Όλοι οι μηχανικοί είναι λόγω των σπουδών τους “δομημένοι” μέσα στην έννοια των σεισμών και συνεπώς υπάρχει μία διαφορετική αντιμετώπιση (επιτρέψατε μου να συγκρίνω, διότι έχω και την μεταπτυχιακή μου εμπειρία από τις Η.Π.Α. –δεν αναφέρομαι στην Καλιφόρνια-)…
Προσωπικά δεν είμαι σίγουρος πως η τακτική ενίσχυσης και ισχυροποίησης των κατασκευών είναι προς την σωστή κατεύθυνση, σίγουρα την μη οικονομική πάντως είναι. Δεν έχω καμία διάθεση να υπεισέλθω σε ζητήματα σφοδρότατων αντιπαραθέσεων, αλλά και σαφώς δεν έχω και δυνατότητα επιλογής (και κανένας μηχανικός), διότι οι κανονισμοί αποτελούν νόμο του κράτους και απλούστατα πρέπει να τηρούνται…
Αλλά ποιες είναι οι ασφαλέστερες κατασκευές;
Κάποιοι διατείνονται πως οι κατασκευές τους αντέχουν …9 Ρίχτερ ή ότι κάποια δομικά υλικά είναι καλύτερα από άλλα…
Ασφαλέστερες κατασκευές κατά τη γνώμη μου είναι αυτές, στις οποίες ιδιοκτήτης – μηχανικός/οί και προσωπικό συνεργάζονται με τον καλύτερο τρόπο, ακόμα κι εάν δεν είναι οι “καλύτεροι”… Η ομοιογένεια και το συνολικό επίπεδο ασφαλείας της κάθε κατασκευής καθορίζεται από αυτή την “εξίσωση”…
Η έννοια “ομοιογένεια” είναι καίριας σημασίας για την κατασκευή. Ο σεισμός έχει την ενδιαφέρουσα συνήθεια να εντοπίζει το αδύναμο σημείο και να επιτίθεται αλύπητα εκεί…
Αυτή είναι η άποψίς μου και ίσως περισσότερο από όλους την καταλαβαίνουν οι …πιλότοι, οι οποίοι ευρισκόμενοι στα ύψη γνωρίζουν πολύ καλά πως το πανάκριβο “εξάρτημά” τους μπορεί να πετάει γιατί όλοι οι προηγούμενοι τους το έχουν σχεδιάσει και παραδώσει δίνοντας τον καλύτερό τους εαυτό…
Σημ. Προφανώς δεν σημαίνει πως δεν ασχολούμαι με το τι νέα δεδομένα προκύπτουν διεθνώς και με πολύ προσοχή, αλλά θα συνεχίσω μετά από πολλές κατασκευές μου σε πολύ σεισμογενείς περιοχές και μετά από σεισμούς να μην μπορώ να σας απαντήσω στο προηγούμενο ερώτημα… (νομίζω πως πολλοί μηχανικοί έχουν την ίδια γνώμη, ίσως όμως διστάζουν να την αναφέρουν)…