Στην βιβλιοθήκη μου υπάρχουν τέσσερεις πολύ ενδιαφέροντες τόμοι: οι δύο με μπλε σκληρό εξώφυλλο με το έμβλημα των Ηνωμένων Πολιτειών, ενώ οι άλλοι δύο επίσης με σκληρό εξώφυλλο κόκκινοι με το έμβλημα της Ε.Σ.Σ.Δ. Είναι μέρος μίας σειράς των εκδόσεων Φυτράκη με το γενικό τίτλο “Παράλληλη Ιστορία – Οι Δύο Γίγαντες” και προφανώς εννοούν τις Ηνωμένες Πολιτείες και την τότε Ε.Σ.Σ.Δ.
Τους μπλε συνέγραψε ο Εμίλ Σαλομόν Βίλελμ Ερζόγκ, Εβραίος την καταγωγή γνωστός με το ψευδώνυμο Αντρέ Μωρουά. Τους κόκκινους ο Λουί Αραγκών, σπουδαίος και αυτός υπερρεαλιστής, αλλά και μέλος του κομμουνιστικού κόμματος.
Οι κόκκινοι τόμοι έλαβαν το βραβείο Λένιν, οι μπλε… τίποτα!
Για να είμαι ειλικρινής ξεκίνησα και διάβασα μέχρι τέλους και με τεράστιο ενδιαφέρον τους δύο μπλε τόμους. Ένοιωθα σα να τους είχα συγγράψει ο ίδιος. Δεν είχα ακόμα επισκεφθεί τις Ηνωμένες Πολιτείες. Τους κόκκινους δεν κατάφερα να τους διαβάσω. Ο Αραγκών ήταν κομμουνιστής και το βιβλίο από τις πρώτες του σελίδες φαινόταν πολύ… κόκκινο. Και το γεγονός πως είχε λάβει και το βραβείο Λένιν δεν άφηνε και πολλά περιθώρια για κάτι αντικειμενικό. Δεν ήταν (πιστεύω εγώ).
Στην ίδια βιβλιοθήκη υπάρχουν και τα βιβλία ενός άλλου, Έλληνα αυτή τη φορά βιομηχάνου, ο οποίος μάλιστα είχε κατασκευάσει το πρώην ξενοδοχείο “Μορέας” στην Πάτρα. Είχε επισκεφθεί τον πατέρα μου και του δώρισε το έργο του (τα βιβλία του). Ένα εξ΄ αυτών είχε τίτλο “Νέα Υόρκη”. Το διάβασα και αυτό μέχρι τελευταίας πρότασης. Ίσως το καλύτερο βιβλίο για τις Ηνωμένες Πολιτείες με απίστευτη οξυδέρκεια, από έναν άνθρωπο, ο οποίος ήταν πολύ πλούσιος, αλλά η ματιά του δεν είχε θολώσει από μίσος ή συμπλέγματα. Τον θυμάμαι σαν τώρα να κάθεται και να συζητά με τον πατέρα μου, παρ΄ ότι ήμουν δεν ήμουν τότε 11 ετών.
Και οι δύο και ο Μωρουά και ο Αναστασόπουλος είχαν εντοπίσει με εξαιρετική ακρίβεια και οξύνοια αυτό, το οποίο συνάντησα όταν τις επισκέφθηκα: μία πολύ βαρετή κοινωνία. Από τη Νέα Υόρκη έως το Λός Άντζελες και στους ενδιάμεσους σταθμούς, η ομοιόμορφα ντυμένη κοπέλα στο ομοιόμορφα διακοσμημένο εστιατόριο, θα απήγγειλε με αξιοθαύμαστη ομοιομορφία, το μενού του ομοιόμορφου καταλόγου.
Ήταν η πρώιμη αλλά τοπική… παγκοσμιοποίηση.
Την Ε.Σ.Σ.Δ. δεν πρόλαβα να την επισκεφθώ. Εάν εξαιρέσουμε ένα ταξίδι στη Βουλγαρία και τη Γιουγκοσλαβία αρκετά πριν την κατάρρευση του Ανατολικού μπλοκ δεν είχα άλλη επαφή με τον εκεί “παράδεισο”. Εκείνο όμως, το οποίο μου είχε κάνει μεγάλη εντύπωση ήταν η μανία των Βουλγάρων να αγοράσουν δολάρια, κάτι το οποίο απαγορευόταν αυστηρά, τα τζιν… παντελόνια μας, τα οποία ήθελαν και το γεγονός πως στους δρόμους της Σόφιας κυκλοφορούσαν κάτι πανάκριβες μαύρες Μερσεντές επιταχύνοντας και επιβραδύνοντας χωρίς σκοπό με… νεαρούς όμως στο εσωτερικό τους! Μάλλον παίδες των μελών του κόμματος.
Ο παράδεισος (όπως πιστεύαμε) της αξιοκρατίας, των ίσων ευκαιριών κλπ κάπου έμπαζε πολύ χοντρά… Απλά ήταν πολύ… φθηνός! Αγόραζες σχεδόν τα πάντα με τα πενιχρά Ελληνικά μας εισοδήματα. Η Γιουγκοσλαβία κάπου στο ενδιάμεσο ένα χαρακτηριστικό είχε: την απίστευτη… βρωμιά και αφροντισιά.
Γιατί τα γράφω τώρα όλα αυτά;
Με στυγνούς… εκλεγμένους ωστόσο, δικτάτορες σε κράτη όπως η Ρωσσία, η Τουρκία, η Ουγγαρία, ακόμα και εν δυνάμει εκεί, όπου δεν το περίμενες αναρωτιέσαι τι συμβαίνει. Δεν είναι δυνατόν η Γαλλία σήμερα να κινδυνεύει να διολισθήσει (κατακρημνισθεί καλύτερα) σε μία κατάσταση καθεστώτος αλά Βισύ. Ο φασισμός επανακάμπτει επικίνδυνα.
Η ισοπεδωτική παγκοσμιοποίηση ποτέ δεν με ενθουσίαζε. Από την άλλη με εξέπληττε το γεγονός πως λαοί, οι οποίοι υποτίθεται είχαν ως βάση ένα σοσιαλιστικό κοινωνικό πρότυπο δεν απεμπολούσαν ούτε στο ελάχιστο τις εθνικές τους επιδιώξεις και αναφέρομαι ιδιαιτέρως στην περίοδο των κομμουνιστικών καθεστώτων τους.
Και όπως συνέβη το αδιανόητο με την εισβολή στο Κογκρέσο στην Ουάσιγκτον, συνέβη το εξ΄ ίσου αδιανόητο η Ρωσσία να εισβάλει και να καταστρέφει ένα κατά κάποιον τρόπο αδελφό κράτος, όπως την Ουκρανία.
Στόχος μου δεν είναι να αναλύσω το ποιοι προκάλεσαν όλα αυτά τα αδιανόητα, αλλά γιατί πλέον συμβαίνουν. Οι δύο παράλληλοι γίγαντες, όπως ονομάζονται στα βιβλία της σειράς απέτυχαν πλήρως να κατανοήσουν την ανθρώπινη φύση. Η υπεροψία της ισχύος τους δημιούργησε την υπεροψία του αλάνθαστου. Και όλοι έπρεπε να ακολουθήσουν.
Τα επί μέρους αναπτύσσονται όταν έχει δημιουργηθεί και περιφραχθεί το γενικό πλαίσιο. Είναι όπως ένας κήπος, όπου επιβάλλεται να φυτρώσουν συγκεκριμένα φυτά. Αλλά ούτε τα εδάφη, ούτε και το κλίμα είναι κατάλληλα για όλα.
Η ομοιομορφία και ισοπέδωση της παγκοσμιοποίησης από τη μία πλευρά και η στυγνή δικτατορία με το πρόσχημα κοινωνικής ισότητας (στην πραγματικότητα απάνθρωπων ολοκληρωτικών καθεστώτων) από την άλλη απέδωσαν τους καρπούς τους: σάπια, δηλητηριώδη, μεταλλαγμένα, δυσώδη “φρούτα”…
Είναι κάποιες δεκαετίες τώρα, όταν συνάντησα στην Λεωφόρο των Ηλυσίων στο Παρίσι μία μαύρη Αμερικανίδα. Δεν θυμάμαι πως συνέβη και μιλήσαμε. Επρόκειτο περί μίας εξαιρετικής μορφώσεως γυναίκας, της οποίας δυστυχώς λησμόνησα το όνομα, διότι χάθηκε το ημερολόγιο μου με τις σημειώσεις. Μεγαλύτερη μου και απόφοιτος του Χάρβαρντ ίσως σήμερα λάμπει σε μία θέση στο Δικαστικό Σώμα των Ηνωμένων Πολιτειών.
Αυτά, τα οποία σας αναφέρω παραπάνω τα είχα συζητήσει μαζί της (προτού συμβούν) ώρες και ώρες ανεβοκατεβαίνοντας μαζί της την Λεωφόρο των Ηλυσίων από την Πλατεία Κονκόρντ έως την Αψίδα του Θριάμβου, πάλι και πάλι…
Κάποιοι (και εννοώ αυτήν) έβλεπαν πολύ μακριά… οι άλλοι (και εννοώ εμένα) έβλεπαν πολύ κοντά… Οι εξελίξεις επανέφεραν τους δεύτερους στην τάξη. Αλλά απότομα…
