Υπάρχει μία παρανόηση (νομίζω), η οποία προέρχεται από τη λανθασμένη σημασία, την οποίαν αποδίδουμε στο ρήμα “δεδικαίωται”. Ο αποθανών δεν δικαιώνεται, όπως ίσως ερμηνεύουμε τη ρήση, αλλά λυτρώνεται ή απαλλάσσεται, με την έννοια πως δεν μπορεί πλέον να διαπράξει… αμαρτίες. Τώρα τι εννοούμε ακριβώς με τη λέξη “αμαρτία” είναι ένα άλλο ζήτημα.
Δεν είμαι φιλόλογος και διάβασα για την ερμηνεία του “δεδικαίωται” αν και το γνώριζα ήδη από τον φιλόλογο πατέρα μου, διότι ήταν ένα θέμα, το οποίο μας απασχολούσε.
Αφορμή για αυτό απετέλεσε αυτή η τάση, την οποίαν διαπιστώνω στις διάφορες νεκρολογίες. Κάπως εξωραΐζεται ο θανών, κάπως. Αλλά ενώ ο ίδιος δεν μπορεί πλέον να αντικρούσει τα όποια επιχειρήματα δεν ισχύει το ίδιο με τις συνέπιες των πράξεών του εν ζωή (θετικές ή αρνητικές). Αυτές συνεχίζουν να υφίστανται και πολλές φορές να δημιουργούν, κατά κάποιον τρόπο “σχολή” προκειμένου να τις μιμηθούν και άλλοι.
Προσέξτε όμως μία άγνωστη και σκοτεινή παράδοση της Γαληνοτάτης Βενετικής Δημοκρατίας: τις δίκες των νεκρών δόγηδων, γνωστές και ως “damnatio memoriae” (καταδίκη της μνήμης).
Τι ήταν όμως οι δίκες των νεκρών δόγηδων;
Ήταν μια σπάνια και δρακόντεια πρακτική, όπου η Βενετική Δημοκρατία δίκαζε μεταθανάτια δόγηδες, οι οποίοι θεωρούνταν πως είχαν διαπράξει σοβαρά αδικήματα κατά τη διάρκεια της θητείας τους.
Σκοπός ήταν η αποκατάσταση της δημόσιας τάξης και η αποτροπή μελλοντικών παραβάσεων από τους δόγηδες.
Οι κατηγορίες συνήθως περιελάμβαναν:
Προδοσία, κατάχρηση εξουσίας, διαφθορά ή/και προσπάθεια εγκαθίδρυσης τυραννίας.
Μετά τον θάνατο ενός δόγη, εάν υπήρχαν υποψίες για παραπτώματα, η σύγκλητος διόριζε μια ειδική επιτροπή για να ερευνήσει τις κατηγορίες. Η δίκη διεξαγόταν δημόσια, με την παρουσία μαρτύρων και την εξέταση αποδεικτικών στοιχείων.
Εάν ο δόγης κρινόταν ένοχος, η καταδίκη περιελάμβανε:
Δήμευση της περιουσίας του.
Ακύρωση των πράξεών του.
Διαγραφή του ονόματός του από τα δημόσια αρχεία.
Καταστροφή των πορτρέτων και των συμβόλων του.
Απαγόρευση στην οικογένειά του να φέρει δημόσια αξιώματα.
Καθόλου αμελητέες καταδίκες ακόμα και για έναν… νεκρό (εάν τις αναλογιζόταν όσο ζούσε)!
Κατά πόσον τώρα αυτές οι δίκες θα ήταν δίκαιες είναι ένα άλλο θέμα, το οποίο προφανώς και δεν μπορώ να γνωρίζω.
Στην εικόνα παράδειγμα διαγραφής του… Έρασμου από το 1555! Ενδιαφέρον!
