Ο Φρίντριχ Νίτσε προτού τρελαθεί είχε δηλώσει πως “η τρέλα είναι σπάνια στα άτομα, αλλά ο κανόνας στις ομάδες, τα κόμματα, τα έθνη και τις εποχές.” Μάλλον αφού έκανε αυτήν την τόσο ευφυή σκέψη και τη συνειδητοποίησε… τρελάθηκε και ο ίδιος.
Από την άλλη πλευρά ενώ η εξαιρετικά ευφυής σκέψη είναι σπάνια, ακόμα σπανιότερη είναι αυτή να συνοδεύεται και από το ανάλογο θάρρος.
Συνδυαστικά, οι δύο προηγούμενες προτάσεις (αναπόδεικτα αξιώματα μάλλον) μπορούν να εξηγήσουν την πορεία της ανθρωπότητας παγκοσμίως. Συμβαίνει κατά εποχές αλλά όχι με την ίδια ένταση. Άπαξ όμως αυτή η παράνοια εισχωρήσει σε ισχυρές ομάδες, όπως στην περίπτωση της ναζιστικής Γερμανίας, όπου ένας ολόκληρος λαός αποτρελάθηκε και δυστυχώς ταυτοχρόνως αποκτηνώθηκε από έναν ηλίθιο, παρανοϊκό και διεστραμμένο δολοφόνο τίποτα καλό δεν πρόκειται να προκύψει.
Και αυτή η παράνοια είναι μεταδοτική και μάλλον τόσο ελκυστική, ώστε οι μιμητές να είναι πολλοί. Δεν θα συνεχίσω αναλύοντας περισσότερα επί του παρόντος.
Αλλά θα σημειώσω πως η εξίσωση της παράνοιας μόνον με έναν τρόπο μπορεί να αντιμετωπισθεί και να μετατραπεί σε ανισότητα υπέρ του δεύτερου όρου.
Η προσωπική μου εκτίμηση είναι πως η ευφυής σκέψη δεν λείπει απλώς δεν μπορεί να αντιμετωπίσει την ομαδική παράκρουση ειδικά όταν αυτή χειραγωγείται από δόλιους με ποταπούς σκοπούς και αποκτά χαρακτηριστικά πλημμυρίδας. Συνεπώς το μόνο στοιχείο, το οποίο απομένει για να αντιμετωπιστεί είναι το περισσότερο θάρρος.
