(Το επίμονο Αίγιο και μία προσωπική διδακτική εμπειρία)
Το άρθρο είναι εκτενές αλλά οι ΝΕΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ να το διαβάσουν ΟΠΩΣΔΗΠΟΤΕ μέχρι τέλους, ειδικά την προσωπική σημείωση.
Πριν από λίγες ημέρες έγραφα για τα βαρυτικά κύματα θαλάσσης (tsunamis) του Κορινθιακού Κόλπου. Μετά εμφανίστηκαν οι ανεγκέφαλες μέδουσες. Χθες το βράδυ υπήρξε μία σειρά ασθενών σεισμικών δονήσεων στην περιοχή του Αιγίου, αισθητών και στην Πάτρα. Δεν είχα ύπνο και άρχισα τη μελέτη και το… άρθρο.
Εν μέσω θέρους φοβάμαι ότι θα σας φανούν όλα αυτά στοχευμένη προπαγάνδα εναντίον του τουρισμού και της ψυχικής γαλήνης σε αυτήν την περιοχή.
Σαφώς και δεν ισχύει αυτό. Είναι σαν να ΜΗΝ γράφουμε για τα δεινά τα οποία προκλήθηκαν από τους Τούρκους επειδή παραμένουν ακόμα γείτονές μας.
Η περιοχή της βόρειας Πελοποννήσου και του Ιονίου είναι δυστυχώς σεισμικά πολύ ενεργή. Έχουν καταγραφεί στο παρελθόν σεισμικά γεγονότα, αλλά κατανοείτε πως είναι εξαιρετικά δυσχερές να έχουμε πολλές και αξιόπιστες πληροφορίες. Ωστόσο ερευνητές προσπάθησαν να συγκεντρώσουν στοιχεία από πηγές της αρχαιότητας (ιστορικές αναφορές, περιηγητές για παλαιότερα και ιστορικά έγγραφα πιο πρόσφατα).
Ο παρακάτω κατάλογος και ο υπολογισμός μεγέθους των σεισμών προέρχεται από την μελέτη των Papazachos,B.C. and Comninakis, P.E., 1982: A CATALOGUE OF HISTORICAL EARTHQUAKES IN GREECE AND SURROUNDING AREA, 479 B.C. – 1900 A.D., Geoph. Lab. Univ. of Thessaloniki Publ. No 5, 1-24.
373 π.Χ. (Χειμώνας): Ισχυρότατος επιφανειακός σεισμός μεγέθους 7,3 στην Ελίκη. Κατέστρεψε την αρχαία πόλη Βούρα στην περιοχή του Αιγίου, καταπόντισε τη Αρχαία Ελίκη με ολόκληρη την παραλία της μήκους 2 χλμ.
23 μ.Χ.: Καταστροφή του Αιγίου και άλλων περιοχών του Κορινθιακού από σεισμό μεγέθους 6,5 Ρίχτερ.
551 μ.Χ. (7 Ιουλίου): Επιφανειακός σεισμός 7,1 Ρίχτερ συγκλόνισε την περιοχή Πατραϊκού και Κορινθιακού και κατέστρεψε 8 πόλεις και πολλά χωριά και μεταξύ αυτών την Χαιρώνεια, την Κορώνεια, την Πάτρα και την Ναύπακτο. Υπήρξαν πολλά θύματα και εμφανή ρήγματα στο έδαφος.
1714 (27 Ιουλίου): Σεισμός μεγέθους 6,5 Ρίχτερ στις 10 το πρωί προκάλεσε σημαντικές ζημιές στα κτίρια της Πάτρας
1748 (14 Μαΐου): Ισχυρός σεισμός στο Αίγιο, το οποίο καταστράφηκε. Υπήρξε και ισχυρό θαλάσσιο κύμα (tsunami).
1804 (8 Ιουνίου): 6,7 Ρίχτερ στην Πάτρα με πολλές καταστροφές και θύματα.
1817 (23 Αυγούστου): Στις 8 η ώρα το πρωί το Αίγιο μετατράπηκε σε σωρό ερειπίων από σεισμό μεγέθους 6,8 Ρίχτερ και δυνατό θαλάσσιο κύμα.
1861 (26 Δεκεμβρίου): Αίγιο. Καταστρεπτικός σεισμός μεγέθους 7,3 Ρίχτερ με θαλάσσιο κύμα ισοπέδωσαν τα χωριά Βαλιμίτικα και Γρυπιά. Τουλάχιστον 4 νεκροί και καθίζηση λωρίδας ακτής 15 εκ. τετρ. μέτρων. Ορατό ρήγμα 13 χιλιομέτρων και εύρους … 2 μέτρων (!). Ήταν 6:30 το πρωί.
Το Συμπέρασμα
Η μελέτη προφανώς δεν περιλαμβάνει πολύ μεγάλο αριθμό σεισμικών γεγονότων, τα οποία θα συνέβησαν σκοτεινούς αιώνες. Όπως παρατηρείτε από τον 18ο αιώνα (1700-1799) και εντεύθεν υπάρχουν πολύ περισσότερα στοιχεία και έχουμε μία εικόνα της συχνότητας εμφάνισης των σεισμών.
Υποθέτω πως το “κενό” από την αρχαιότητα έως το 1700 θα είναι κάπως ανάλογο, απλά δεν το γνωρίζουμε.
Με γνωστή την καταστροφή του και μέσα στον προηγούμενο (20ο) αιώνα από τον πολύ πρόσφατο σεισμό του 1995 (6,1-6,2 της κλίμακας Ρίχτερ και με μετασεισμό μεγ. 5,7) αμφιβάλλω εάν υπάρχει άλλη πόλη (εννοώ φυσικά τους κατοίκους της) παγκοσμίως με αυτή την επιμονή.
Οι Αιγιώτες αν μη τι άλλο θα πρέπει να θεωρηθούν οι ΑΠΟΛΥΤΟΙ νικητές της ανθρωπότητας εναντίον των σεισμών και των φυσικών καταστροφών. Η πόλη του Αιγίου είναι αρχαιότατη και συνεπώς δύσκολα θα βρεθεί κάποιος άλλος ανταγωνιστής. Δεν μπορώ να σκεφτώ άλλη πόλη στον Κόσμο με την αντίστοιχη επιμονή μετά από τόσες φοβερές και… τακτικές καταστροφές να μην το έχει κουνήσει χιλιοστό (ενώ το έδαφος της έχει κουνηθεί πολλά μέτρα)!
Η ονομασία της εικάζεται από τον Στράβωνα πως προήλθε από την ιερή αίγα, η οποία έθρεψε τον Δία στην βρεφική του ηλικία, ο οποίος φυλαγόταν για να προστατευθεί από τον πατέρα του Κρόνο, ο οποίος ήθελε να τον καταβροχθίσει.
Αλλά υπάρχει και η άποψη πως προέρχεται από το Ομηρικό ρήμα αϊσσω (ο τόνος στο ι), το οποίο σημαίνει κινούμαι ορμητικά· αυτό είτε διότι ευρίσκεται δίπλα στα νερά του Κορινθιακού είτε διότι κινείται το έδαφος…
Θα πρότεινα μάλλον το τελευταίο.
Προσωπική σημείωση
Το 1995 έφτιαχνα σαν μάλλον νέος μηχανικός δύο μονοκατοικίες πολύ γνωστών προσώπων (πρώην μαθητών του πατέρα μου, οι οποίοι με εμπιστεύτηκαν για αυτόν τον λόγο) στα Βαλιμίτικα λίγες εκατοντάδες μέτρα από το ξενοδοχείο, το οποίο κατέρρευσε. Τα διώροφα αυτά κτίρια είχε αποφασιστεί να κατασκευασθούν από τούβλα και ξύλινα πατώματα. Τη στιγμή του σεισμού ήταν στην φάση κατασκευής τους περίπου στο 50% του φέροντα οργανισμού τους, δηλαδή στην πλέον ευάλωτη κατάσταση. (Το κέλυφος δεν είχε κλείσει ήταν σαν ανοιχτό κουτί με τάση να μετατραπεί σε… νούφαρο).
Επειδή η εμπειρία μου ήταν ακόμα μικρή και το επέτρεπε και ο Ελληνικός κανονισμός είχα εφαρμόσει τον (πολύ βαρύ) κανονισμό της… Καλιφόρνιας, διότι μόλις πρόσφατα είχα επιστρέψει από τις Η.Π.Α. και γνώριζα την τεράστια εμπειρία σε αυτό το είδος των κατασκευών της πολιτείας αυτής· και το σεισμικό τους περιβάλλον. Επίσης χρησιμοποίησα και ότι μπορούσα να εφαρμόσω από τον κανονισμό της Νέας Ζηλανδίας, χώρα με τεράστια εμπειρία στο θέμα και πολύ αγαπητή μου στην νοοτροπία της. Συνεπώς διαβάζοντας από Νεοζηλανδούς καθηγητές τα συμπεράσματά τους ένοιωθα πολύ άνετα.
Αυτό είχε προκαλέσει κάποιες τριβές μεταξύ των ιδιοκτητών, του χτίστη και εμού διότι απαιτούσα κάποια πράγματα με επιπλέον κόστος, τα οποία δεν συνηθίζονταν, τουλάχιστον τότε, διότι μετά και ο επόμενος Ελληνικός κανονισμός τα συμπεριέλαβε. Ήμουν και νέος και οι άλλοι γνωστοί και δεν ήταν τόσο απλό να επιμένω. Σκεφτείτε και τον μάστορα, ο οποίος ήταν και πολύ ευερέθιστος και συνέχεια άκουγα…
Ακόμα θυμάμαι πως ξεκίνησα 5 η ώρα το πρωί μετά τον σεισμό να δω τι θα… έβλεπα… (ο σεισμός συνέβη στις 3:15 τα ξημερώματα) με μαύρες σκέψεις πως ίσως αυτές να ήταν οι τελευταίες μου κατασκευές, διότι οι άνθρωποι αυτοί ήταν επώνυμοι και δεν θα είχα που να πατήσω μετά.
Ούτε τουβλάκι δεν έφυγε, ο κανονισμός “δούλεψε” άψογα, επισκέφθηκα και το θλιβερό ξενοδοχείο και φεύγοντας κατά τις 6:30-7:00 διασταυρώθηκα με τον ένα από τους ιδιοκτήτες με τα αυτοκίνητά μας. Δεν μου είπαν ποτέ οι άνθρωποι ξανά τίποτα, κάθε άλλο μάλιστα, αλλά σκέφτομαι τι θα συνέβαινε εάν… Από τότε φυσικά ούτε και ο Πάπας να εμφανιστεί να του κατασκευάσω…
Αλλά ας το αφήσουμε. Δεν συνέβη. Λάθη γίνονται και όλοι κάνουμε αλλά ο μηχανικός ΠΡΕΠΕΙ να ακούει ΜΟΝΟ τον εαυτό του ή άλλους έμπειρους μηχανικούς μετά όμως από βαθιά μελέτη και χωρίς κανενός είδους εγωισμό.
Απλά όταν κάτι δεν του “χτυπάει” καλά να μην διστάσει να το απορρίψει και εάν “νοιώθει κάτι” πως πρέπει να γίνει να το υποστηρίξει με ΟΠΟΙΟ ΚΟΣΤΟΣ. Καλύτερα χωρίς μία και με κατασκευές… επάνω από το έδαφος, παρά με πολλά και κατασκευές… συντρίμμια.
