Πόσα κοινά μπορεί να έχει η Ελληνική κοινωνία του 1875 με την αντίστοιχη του 2022; Έχει αλλάξει κάτι ή μόνο το σκηνικό και προφανώς και τα… σύνορα; Στις 13 Φεβρουαρίου του 1899 (σαν σήμερα δηλαδή αλλά πριν από 123 χρόνια) πέθανε ο Ανδρέας Συγγρός, το όνομα του οποίου έχει συνδεθεί με τα λεγόμενα Λαυρεωτικά. Ήταν η πρώτη χρηματιστηριακή (κατά κάποιον τρόπο, διότι το χρηματιστήριο ιδρύθηκε ένα έτος αργότερα) φούσκα.
Οι παλαιότεροι θα ενθυμούνται και το πρώτο μετά την “Αλλαγή” του 1981 σήριαλ με τίτλο “ΤΑ ΛΑΥΡΕΩΤΙΚΑ” (Η Μεγάλη Επανάσταση), το οποίο συνδύαζε –τηλεοπτικά και αυθαίρετα- δύο γεγονότα με διαφορά 23 ετών, τα Λαυρεωτικά δηλαδή του 1873-75 με την επανάσταση των εργατών των μεταλλείων του Λαυρίου το 1896. Η σειρά ωστόσο ήταν πολύ καλή κατά τη γνώμη μου με σπουδαίες ερμηνείες.
Τώρα βέβαια για να απαντηθεί το αρχικό ερώτημα, το οποίο έθεσα θα πρέπει κάποιος να γνωρίζει και την υπόθεση των Λαυρεωτικών αλλά και των γεγονότων του 1896. Πολύ –πολύ!- συνοπτικά περιγράφω πως η υπόθεση αφορά την επαναλειτουργία των μεταλλείων του Λαυρίου μετά από… 19 αιώνες (από την αρχαιότητα δηλαδή) από μία αλλοδαπή εταιρεία υπό τον Ιταλό Σερπιέρι, πράγμα το οποίο οδήγησε σε μεγάλες τριβές με την τότε κυβέρνηση. Ενεπλάκη και η τότε αντιπολίτευση, επενέβησαν και οι κυβερνήσεις των ξένων ιδιοκτητών των μεταλλείων και μετά από πολύ μεγάλες αναταραχές, απειλές επέμβασης (Ιταλία, Γαλλία) και συνεχείς αλλαγές κυβερνήσεων, τα μεταλλεία τελικά κατέληξαν στον τραπεζίτη Ανδρέα Συγγρό, (το Α΄ μέρος της ιστορίας).
Ο Συγγρός στη συνέχεια εξέδωσε μετοχές, οι οποίες με την προσδοκία πολύ υψηλών κερδών προκάλεσαν φρενίτιδα για την απόκτησή τους δημιουργώντας μία φούσκα, η οποία έσκασε με την απώλεια τεραστίων κεφαλαίων από μικρούς αλλά και μεγάλους εν δυνάμει επενδυτές. Θεωρείται η μεγαλύτερη αλλαγή χεριών πλούτου στην Ελλάδα, (το Β΄ μέρος της ιστορίας).
Όσον αφορά τώρα την εργατική επανάσταση του 1896 δεν χρειάζεται φιλοσοφία να αντιληφθεί κανείς τις άθλιες συνθήκες στα μεταλλεία και τη ζωή εκείνων των ανθρώπων. Αλλά το γεγονός της πρόσληψης εργατών από την Ιταλία με το μισό μεροκάματο… απολύοντας τους ήδη εργαζομένους ήταν το κερασάκι στην τούρτα. Και πάλι η κυβέρνηση και ο στρατός στη μέση και το αποτέλεσμα ήταν η πενιχρή αύξηση κατά μία πεντάρα του μεροκάματου, για τα υπόλοιπα ούτε λόγος να γίνεται και αυτό είναι (το Γ΄ μέρος της ιστορίας).
Παρεμπιπτόντως ούτε η κατοικία του Σερπιέρι στην Αθήνα δεν γλύτωσε και ανήκει σήμερα σε μία εκ των τραπεζών. Το συγκεκριμένο κτίριο είναι επί της Πανεπιστημίου και Εδουάρδου Λω (απέναντι από την Ακαδημία Αθηνών) και ένα από τα λίγα εναπομείναντα αρχοντικά, (το Δ΄ μέρος της ιστορίας).
Νομίζω όμως πως εάν τα συγκρίνετε με τα γεγονότα των τελευταίων δεκαετιών, της χρηματιστηριακής φούσκας του 1990, των μνημονίων λίγο αργότερα, της πολιτικής κατάστασης και εκμετάλλευσης των καταστάσεων για την ανάληψη της εξουσίας, την επιρροή των μεγαλο-επιχειρηματιών και των τραπεζών καθώς και των ξένων επεμβάσεων ελάχιστες διαφορές θα εντοπίσετε με το σήμερα.
Ως εκ τούτου θα περιοριστώ σε δύο μόνον παρατηρήσεις:
Τέλη του 1800 δεν υπήρχε τηλεόραση! Ωστόσο έως περίπου το 2000 οι τηλεοπτικές σειρές ήταν μικρά αριστουργήματα ή αν μη τι άλλο σπουδαία ερεθίσματα προβληματισμού, κυρίως διασκευές σημαντικότατων μυθιστορημάτων. Αναφέρω ενδεικτικά τίτλους, “Η Λεηλασία μιας Ζωής”, “Το Λεμονοδάσος”, “Η Κρουσταλλένια”, “Ο Ζητιάνος”, “Η Λωξάντρα”, “Η Μενεξεδένια Πολιτεία”, “Οι Πανθέοι”, “Ο Συμβολαιογράφος”, “Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται” και σταματώ εδώ και συγκρίνετε τώρα με τα σημερινά προγράμματα – σκουπίδια.
Το άλλο είναι πως το Λαύριο ΠΑΡΗΓΑΓΕ κάτι, το οποίο η Ελληνική κοινωνία σε έναν μεγάλο βαθμό έχει ξεχάσει. Και εννοώ πραγματική παραγωγή από ιδέες έως πρωτογενή πλούτο.
Και οι φωτογραφίες θλιβερές αναμνήσεις… Τίποτα άλλο.
