Με αφορμή τη διαμάχη μεταξύ ενός πολύ γνωστού Έλληνα επιχειρηματία και του πρώην Διευθύνοντα Συμβούλου του θα ήθελα να ασχοληθώ λίγο με το θέμα, το οποίο είναι αρκετά συχνό και με έχει απασχολήσει ουκ ολίγες φορές. Είναι αυτονόητο πως δεν θα αναφερθώ σε συγκεκριμένη περίπτωση, αλλά στην “ιδέα”.
Οφείλω εξ΄ αρχής να σημειώσω πως προσωπικά θα θεωρούσα πως ανήκω στην πλευρά των ιδιοκτητών με την έννοια του δημιουργού μιάς επιχείρησης και τούτο, διότι αφ΄ ενός μου άρεσε αυτή η περιπέτεια (και μου αρέσει) και αφ΄ ετέρου διότι προέκυψε (κανένας ποτέ δεν με… προσέλαβε)!
Επίσης πρέπει να διαχωρίσουμε και τις επιχειρήσεις, όπου δεν υπήρξε ποτέ κάποιος ιδρυτής φυσικό πρόσωπο, αλλά η κυβέρνηση ή κάποιος άλλος φορέας. Εδώ υπάρχουν μέτοχοι με ανάλογα ποσοστά, αλλά όχι κάποια δεσπόζουσα μορφή ιδρυτή και είναι κάπως διαφορετικά τα πράγματα.
Όλες ανεξαιρέτως οι επιχειρήσεις φέρουν το στίγμα του ιδρυτού τους και των απογόνων τους και των μελών των οικογενειών τους. Είναι το δομικό DNA, το οποίο εμπεριέχει την ιδέα και τον τρόπο και ό,τι άλλο μπορεί να θεωρηθεί συστατικό μίας επιχείρησης. Πολλές φορές αυτές οι επιχειρήσεις μεγαλώνουν πάρα πολύ, το ίδιο και οι ιδρυτές τους, αλλάζουν και νομική μορφή και σύσταση (μετατρέπονται σε μετοχικές) και τότε δημιουργείται η θέση του Διευθύνοντος Συμβούλου (CEO = Chief Executive Officer). Ο τελευταίος ουσιαστικά διοικεί ή τουλάχιστον αναλαμβάνει μεγάλο φορτίο εκτελεστικών λειτουργιών. Τα αποτελέσματα των πράξεών του αποτυπώνονται στην κερδοφορία (ή το αντίθετο) και στην πορεία της εταιρίας. Εάν ικανοποιούν τον ιδιοκτήτη και τους μετόχους είναι όλα μέλι-γάλα. Εάν όχι το μέλι πετιέται και το γάλα ξυνίζει.
Εδώ όμως υπεισέρχεται η ψυχολογία και ο κρυφός φθόνος. Ο ιδρυτής όσο λιγότερα κάνει και όσο περισσότερα κερδίζει είναι ευτυχισμένος. Ο CEO όσο περισσότερο εργάζεται και όσο περισσότερα κέρδη δημιουργεί γίνεται… δυστυχισμένος! Διότι από ένα σημείο και μετά ίσως αρχίζει να νοιώθει πως οι άλλοι δεν κάνουν τίποτα και πως αυτός στην ουσία είναι η επιχείρηση. Χαρακτηριστικά αναφέρω πως οι απολαβές ενός CEO είναι ένα πολύ μικρό ποσοστό του τζίρου (0,5-3%), ασχέτως εάν φαίνονται υψηλές, λόγω των μεγάλων τζίρων.
Επεκτείνοντας το θέμα αντίστοιχα ισχύουν όταν μία επιχείρηση διαιρείται σε τρία μέρη: στην ιδέα και τον ιδρυτή της, στον τομέα της εύρεσης των πελατών και στον τομέα υλοποίησης του έργου (γενικά αναφέρομαι). Ποιος είναι ο σπουδαιότερος;
Ο ιδρυτής-ιδιοκτήτης δημιούργησε τον φορέα και έθεσε τον μηχανισμό σε λειτουργία. Η εύρεση πελατών τροφοδοτεί την επιχείρηση ενώ το πρακτικό κομμάτι υλοποιεί το προϊόν. Χωρίς πελάτες δεν μπορεί να λειτουργήσει η επιχείρηση, χωρίς το πρακτικό τμήμα της δεν μπορεί να υλοποιήσει το προϊόν της και χωρίς ιδρυτή-ιδιοκτήτη δεν μπορούν να υπάρξουν τα άλλα δύο. Ποιος είναι ο σημαντικότερος; Η ιδανική περίπτωση είναι ο ιδρυτής να ευρίσκει και τους πελάτες και να υλοποιεί το προϊόν. Όσο μεγαλύτερη όμως η επιχείρηση τόσο θεωρητικό και αδύνατο καθίσταται το προηγούμενο. Και εδώ η θέση του CEO είναι καίρια.
Πού καταλήγω;
Σε κάθε επιχείρηση το βασικό είναι όλοι να εστιάζουν στο καλό της. Αυτό είναι το πνεύμα των επιχειρήσεων. Εάν κάποιος νομίσει πως είναι περισσότερο από τους άλλους έχει ήδη χάσει το δρόμο του. Ωστόσο όσο ο ιδρυτής της επιχείρησης και η οικογένειά του υπάρχουν θεωρώ πως αυτοί ορίζουν τους κανόνες. Ελλείψει αυτών η διοίκηση και προφανώς ο CEO.
Εάν ο τελευταίος πιστεύει πως είναι αδικημένος τίποτα δεν τον εμποδίζει να αποχωρήσει και να ιδρύσει τη δική του εταιρεία. Φαίνεται όμως πως τελικά δεν είναι και τόσο απλό.
Εάν ο ιδρυτής – ιδιοκτήτης αποφασίσει και αυτός να την κλείσει χωρίς να ζημιώσει κανέναν πάλι δικαίωμά του. Δική του είναι ό,τι θέλει την κάνει (με την απαραίτητη προηγούμενη προϋπόθεση).
Αυτοί είναι οι κανόνες του υφιστάμενου οικονομικού συστήματος και δεν τους κρίνω ούτε σχολιάζω περαιτέρω.
