Όταν ήμουν μικρός και πηγαίναμε σε κάποιο κάστρο δεν μπορούσα να κατανοήσω, γιατί ήταν εγκαταλελειμμένα και δεν χρησιμοποιούνταν! Μου φαινόταν απίστευτο, όλος αυτός ο τεράστιος όγκος από πέτρα να παραμένει αχρησιμοποίητος!
Μα δεν χρειαζόταν πια; Τι άλλαξε;
Τότε λοιπόν αυτά ακριβώς σκεφτόμουν… Μου ήταν αδιανόητη όλη αυτή η φοβερή σπατάλη, διότι ένα κάστρο δεν φαινόταν να κατασκευαζόταν σε σύντομο χρόνο… Με τα παιδικά μάλιστα μάτια ήταν ακόμα μεγαλύτερη η απορία…
Σε μεταγενέστερο χρόνο επηρεασμένος από τα ντοκιμαντέρ του Β’ ΠΠ μου δημιουργήθηκε η απορία, γιατί δεν χρησιμοποιούνταν πλέον τα λεγόμενα ιπτάμενα υπερφρούρια… (βλέπετε δεν ονομάστηκαν τυχαία φρούρια)… και επίσης τα θωρηκτά… τέτοιας ισχύος πολεμικά πλοία και να μην υπάρχουν πχιά;
Όλες βέβαια αυτές οι σκέψεις του παιδικού μυαλού δεν άργησαν να απαντηθούν…
Τα κάστρα είχαν νόημα όσο τα όπλα και οι τεχνικές ήταν αντίστοιχες…
Τα ιπτάμενα φρούρια έπαψαν να παίζουν τον ίδιο ρόλο, από τη στιγμή κατά τη οποία άρχισαν να χρησιμοποιούνται οι πύραυλοι, ενώ τα θωρηκτά δεν είχαν νόημα εφ΄ όσον δεν ήταν το πάχος της θωράκισης πλέον καθοριστικό…
Σε κάθε περίπτωση, αυτό το οποίο ήταν το απόρθητο, το κορυφαίο, το πανίσχυρο σε μία στιγμή έπαψε να έχει νόημα, μόλις στον αντίποδα ανακαλύφθηκε το κατάλληλο αντίμετρο.
Τρία σημεία είναι νομίζω πολύ μεγάλης σημασίας:
1. Αρκεί κάτι πολύ “λιγότερο”, αλλά πολύ ευφυέστερο προκειμένου να καταστήσει παρωχημένο ένα “πανίσχυρο” σύστημα
2. Δεν αρκεί αυτό να το αντιληφθεί μόνο ο δημιουργός του αντιμέτρου, αλλά και ο διαθέτων το πανίσχυρο σύστημα και
3. Το ασφαλές του σήμερα αύριο δεν είναι.
Επεξηγώ:
Ένα ισχυρό βλήμα αρκεί να καταστρέψει την περιτοίχιση ενός υπερ-κάστρου, ένα πυροβόλο όπλο να εξουδετερώσει ένα άριστο ξίφος από απόσταση, ένας πύραυλος ένα αεροπλάνο κ.ο.κ. Άρα ένας μπορεί με πολύ λιγότερα μέσα (αλλά με τη χρήση του μυαλού του) να αντιμετωπίσει πολύ υπέρτερες δυνάμεις (αυτά για το 1)
Σχετικά με το 2, αυτό να γίνει άμεσα αντιληπτό και από τους “άλλους”!
Το δεύτερο έχει πολύ ενδιαφέρον, διότι έχει αποδειχθεί στην ιστορία πως είναι σύνηθες να παραμένει κάποιος προσκολλημένος και να επενδύει σε κάτι παρωχημένο… Τότε έρχεται και το τέλος του…
Όσον αφορά τώρα το 3. Η σημαντική παρατήρηση έγκειται σε μία σκέψη παραπέρα, στο ότι δηλαδή ένα φρούριο γίνεται πάλι χρήσιμο και ασφαλές, όταν οι εξωτερικές συνθήκες επανέλθουν στα επίπεδα του χθες…
Τα προηγούμενα όμως για να έχουν πρακτική εφαρμογή θα πρέπει να συμβούν ταυτοχρόνως και να υπάρχει και σύγκρουση…
Προσέξτε πολύ την προηγούμενη πρόταση και αναλογισθείτε για λίγο τι έγραψα…
Είναι ένα σημείο καμπής αλλά και ιδιαίτερης αντίληψης της κατάλληλης συγκυρίας (timing). Διότι πολύ σύντομα θα ανακαλυφθούν τα επόμενα αντίμετρα ή θα θωρακισθούν τα ήδη ισχυρά μέσα και τότε το όποιο πλεονέκτημα του 1. δεν θα έχει νόημα. Από την άλλη πλευρά εάν δεν υπάρξει σύγκρουση σύντομα και η πλευρά του 2. θα αντιληφθεί την απώλεια υπεροχής της και θα αναπληρώσει το χαμένο έδαφος…
Χάριν εμπλουτισμού του σκεπτικού μας θα αναφέρω την τεχνολογία απόκρυψης (stealth). Μόλις έγινε αντιληπτό πως ένα βλήμα αξίας λίγων εκατοντάδων ευρώ μπορούσε να καταρρίψει ένα αεροπλάνα εκατομμυρίων και φάνηκε πως η τεχνολογία των βλημάτων ήταν μεγαλύτερης δυνατότητας εξέλιξης από την αντιμετώπιση τους, τότε προσπάθησαν να καταστήσουν τα αεροπλάνα “αόρατα” και όχι να τα μετατρέψουν σε… ιπτάμενα θωρηκτά!
Βλέπετε λοιπόν πως δεν υπάρχει μονόδρομος στην αντιμετώπιση… και την εξέλιξη…
Όσον αφορά τώρα τη δεύτερη περίπτωση περί της σύγκρουσης… όταν διαπιστωθεί το πλεονέκτημα θα πρέπει να προκληθεί σύγκρουση… όσο ακόμα αυτό ισχύει… άλλωστε δεν έχει νόημα…
Προσπαθώ να θυμηθώ κάστρα, τα οποία έπεσαν με κατά μέτωπον επίθεση… Δεν μπορώ να σκεφθώ κανένα, (ίσως όμως και να υπάρχουν)… Σίγουρα όμως μπορώ να σκεφθώ πολλά, τα οποία έπεσαν είτε από υπερβολική σιγουριά είτε από προδοσία είτε από αποκλεισμό… με τις δύο πρώτες περιπτώσεις να υπερτερούν σε σημαντικό βαθμό…
Πόσο χρήσιμη είναι η “Θεωρία των Κάστρων”;
Θα έλεγα, πως είναι εντυπωσιακά χρήσιμη, διότι χωρίς να προσθέτει τίποτα περισσότερο στην ήδη υπάρχουσα γνώση μας, μας παρέχει με την εξαιρετική της απλότητα, την σχεδόν καθολική της εφαρμογή και την ευκολία χρήσης της… ένα κατάλληλο εργαλείο για κάθε περίπτωση…
Εφαρμόστε τώρα την θεωρία σε οποιονδήποτε τομέα επιθυμείτε και αμέσως θα διαπιστώσετε πόσο ισχυρή είναι: στην πολιτική στην ιδεολογία, στις επενδύσεις, στις τακτικές μάχης…
Ένα μόνο είναι το ζητούμενο:
Να καταλάβει κάποιος που ανήκει και τι διαθέτει… Η ζωή εν τω μεταξύ είναι τόσο περίεργη, ώστε μπορεί κάποιος (από άτομο έως ολόκληρη χώρα) να είναι αλλού “ιδιοκτήτης” κάστρου, αλλού μέσα στο κάστρο, χωρίς να του ανήκει, αλλού ο “έξω” με όπλο ή χωρίς όπλο…
Η μεταφορική “έκφραση” τα “έπεσαν κάστρα του παρελθόντος” είναι ακριβώς το απαύγασμα της θεωρίας…
Τώρα σας έδωσα όλα τα δεδομένα! Να δούμε και μερικά παραδείγματα εφαρμογής:
Α. Αντιμετώπιση ηγεμονικής συμπεριφοράς (κράτους, οργανισμού, ατόμου)
Χωρίς αμφιβολία το “κάστρο” στην περίπτωση μας είναι ένα από τα προηγούμενα όπου κυριαρχεί η υπεροψία. Μπορεί κάποιος να έλθει σε… μετωπική σύγκρουση και να ελπίζει να κερδίσει; Δεν θα το έλεγα… Ωστόσο όμως σύμφωνα με την θεωρία μας ο μεγαλύτερος κίνδυνος πτώσης ενός κάστρου είναι η υπερβολική σιγουριά. Το ενδιαφέρον είναι όταν η άλλη πλευρά ανήκει στην κατηγορία του “έξω” και χωρίς όπλα… Δύσκολα τα πράγματα λοιπόν… Ναι, αλλά όχι αδύνατα. Διότι τελικά πάντοτε τα κάστρα έπεφταν. Το ζήτημα ήταν μετά από πόσο χρόνο και με τι κόστος… και το κυριότερο με ποιόν τρόπο… Πάντα υπάρχει μία κερκόπορτα…
Β. Εμμονή σε αποτυχημένες πρακτικές του παρελθόντος
Εδώ το “κάστρο” είναι η αποτυχημένη πρακτική (πολιτικό σύστημα, μέθοδος, οτιδήποτε)… Η εμμονή σε αυτού του είδους τις πρακτικές είναι ανάλογη με το να πιστεύεις πως τα θωρηκτά απέτυχαν λόγω λεπτής θωράκισης και να κατασκευάζεις καινούργια με ακόμα περισσότερο πάχος θωράκισης… Όντως μπορεί να είναι άτρωτα από τα βλήματα, αλλά τότε θα διαπιστώσεις πως ένας κυματισμός προερχόμενος από δύο μικρά ταχύπλοα μπορεί να τα ανατρέψει…
Γ. Επιστροφή στην απλή ζωή
Εδώ ο “ιδιοκτήτης” του “κάστρου” προσπαθεί να πείσει ότι η πρόοδος είναι καταστροφική και πρέπει να επιστρέψουμε στις “καλές” συνήθειες του παρελθόντος (σε μετάφραση σημαίνει να απεμπολήσεις τον σύγχρονο οπλισμό σου, ώστε το φρούριο να επανακτήσει την αξία του και να βρεθείς και πάλι υποταγμένος). Τίποτα λιγότερο…
Δ. Περί του απόρθητου
Εδώ το “κάστρο” αντιπροσωπεύει την έννοια του απόρθητου… Διαφέρει από την πρώτη περίπτωση, στο γεγονός πως δεν επικρατεί η υπεροψία, αλλά η γνώση του ιδιοκτήτη πως το κάστρο του δεν είναι απόρθητο και προσπαθεί να επιβάλλει (εν είδει ύπνωσης) την ιδέα στους άλλους προκειμένου να τους παραλύσει. Σαφώς πιο δύσκολη περίπτωση αλλά το αποτέλεσμα το γνωρίζουμε…(ότι το κάστρο θα πέσει). Συνεπώς απαιτείται υψηλή τέχνη… ευστροφίας και ευελιξίας…
Ε. – ΣΤ. – …- Ω…
Κάθε κατάσταση στην οποία ευρίσκεται οτιδήποτε…
Την επομένη φορά, κατά την οποία επισκεφτείτε ένα κάστρο σκεφθείτε πως δεν είναι οι πέτρες και τα τεράστια τείχη, τα οποία κερδίζουν… Μόνο το μυαλό… Ο χωρίς όρια και τείχη πλούτος…
Ευχαριστούμε κάστρα για τα διδάγματά σας!
Σημ. Στην φωτογραφία το κάστρο του Πλαταμώνα φωτογραφημένο από τον Όλυμπο.
Αρχική Δημοσίευση: 18 Μαρ. 2015
