Πάντα με απασχολούσε η προέλευση της εννοίας της εξουσίας και θα εξηγήσω το γιατί στη συνέχεια. Από πού εκπηγάζει; Εξουσία ονομάζω και θεωρώ τουλάχιστον για το συγκεκριμένο άρθρο την επιβολή (εθελοντικά ή μη) της θέλησης ενός ατόμου ή οργανισμού ή οτιδήποτε σε άλλον ή άλλους επίσης άτομα ή ομάδες ατόμων ή οργανισμούς ή κράτη (να επεκτείνω τον ορισμό).
Αλλά ενώ σε πολλές περιπτώσεις είναι σαφής η προέλευσή της σε άλλες δεν είναι. Θα χρησιμοποιήσω ένα παράδειγμα. Ο Μωάμεθ ο Πολιορκητής επέβαλε την εξουσία του στην Κωνσταντινούπολη με τη βία. Την κατέλαβε με τα στρατεύματά του. Αυτό κατανοητό. Τα στρατεύματά του όμως ΓΙΑΤΙ τον αποδέχονταν και πειθαρχούσαν;
Θα αντιτείνετε πως οι περισσότεροι ούτε είχαν σκεφτεί κάτι τέτοιο. Το πλιάτσικο ονειρεύονταν και ο Μωάμεθ ήταν το “όχημά” τους. Οι στενοί όμως συνεργάτες του; Αυτό με αφορμή την φημολογία για τον παρανοϊκό δικτάτορα της Βόρειας Κορέας Κιμ Γιονγκ Ουν. Πώς επιβάλλεται στον περίγυρό του;
Για τον Φρανθίσκο Φράνκο τον δικτάτορα της Ισπανίας δεν έχω να γράψω πολλά. Κατέλαβε την εξουσία με τα όπλα, άρα λειτούργησε με βάση κάποιες δομές, ασχέτως εάν ήταν δικτάτωρ. Ένας πρωθυπουργός, ο οποίος έχει εκλεγεί καλώς ή κακώς έχει πηγή της εξουσίας του τη θέληση των πολλών. Ακόμα και ο Αδόλφος Χίτλερ με εκλογές κατέλαβε την εξουσία, την οποία κατόπιν καταχράστηκε. Συνεπώς ακόμα και αυτός είχε μία βάση δυνάμεως. Στην πορεία όμως και ενώ οδηγούσε φανερά τη Γερμανία στην απόλυτη καταστροφή και ενώ η εξουσία του βαθμιαία μειωνόταν κανένας δεν τόλμησε να τον εξαλείψει. Και κάποιοι, πολύ αργά, όταν το αποφάσισαν απέτυχαν.
Ο Ιωσήφ Στάλιν όμως, ο καταστρεπτικότερος ίσως δικτάτωρ της σύγχρονης εποχής από πού αντλούσε αυτή την φοβερή εξουσία του; Εξελέγη δια της επαγωγικής μεθόδου μεταβίβασης εξουσίας, από τα όργανα του κόμματος, το οποίο κάποτε και αυτό είχε καταλάβει μέσω της επαναστάσεως την εξουσία. Αλλά όταν έδειξε φανερά το ποιόν του με τις γνωστές εκκαθαρίσεις γιατί κανείς και πάλι δεν αντιστάθηκε (από τον περίγυρό του);
Το βασικό στοιχείο κατά τη γνώμη μου είναι πως κανένας άνθρωπος δεν έχει αυτοδικαίως δικαίωμα εξουσίας. Η εξουσία παραχωρείται από τους άλλους είτε υπό καθεστώς φόβου είτε εθελοντικά (όπως οι Στρατηγοί των Αθηναίων έπραξαν και παραχωρούσαν την εξουσία τους στον Μιλτιάδη). Είναι και προϊόν σοφίας εκτός των άλλων και σωφροσύνης των πολλών στην αξία κάποιου.
Ο κάθε λοιπόν δικτάτωρ (από ένα σπίτι έως ένα κράτος) δημιουργεί κάποιες δομές μικρο-εξουσιών, οι οποίες βασίζονται σε παροχή προνομίων και δημιουργίας φόβου μεταξύ τους. Ενώ η συνισταμένη όλων ξεχωριστά μπορεί να είναι η επιδίωξη ανατροπής του δικτάτορα επειδή η μία δομή φοβάται την αντίδραση της άλλης και όλες μαζί μεταξύ τους κανένας δεν κάνει τίποτα. Ο στρατός στην περίπτωση ενός κράτους φοβάται τις μυστικές υπηρεσίες, οι οποίες συνήθως είναι περισσότερες από μία και αυτές ανταγωνίζονται και μεταξύ τους και με το στρατό και με άλλα συμπλέγματα και γενικώς δημιουργείται κάτι σαν ιστός αράχνης ώστε να προστατεύει έναν δικτάτορα.
Η πυραμίδα της εξουσίας λειτουργεί όπως ακριβώς περιγράφει η λέξη: πυραμίδα. Εάν η βάση της αποσαθρωθεί θα καταρρεύσει ολόκληρη. Εάν όμως η πολυεδρική της κορυφή αντικατασταθεί οι δομές παραμένουν. Το ερώτημα είναι γιατί οι υποκείμενοι ογκόλιθοι δεν ανατρέπουν την κορυφή; Ίσως γιατί η κορυφή στηρίζεται σε πολλούς μαζί και θα είναι δύσκολο να διαφανεί ο επικρατέστερος και φοβούνται και μεταξύ τους τις συνέπειες.
Χαριτολογώντας θα έγραφα πως εξουσία σε σχήμα σφαίρας ή κύβου είναι μάλλον ανέφικτη.
Μην με κατηγορήσετε. Πρωινοί Κυριακάτικοι απλοί προβληματισμοί με το ερώτημα γιατί είναι τόσο δύσκολο να υπάρξει μία/ένας να “στείλει” (οπουδήποτε) τον Κιμ Γιονγκ Ουν και να καθαρίσει κάπως τον τόπο, από έναν, ο οποίος και ο ίδιος κληρονόμησε τις δομές δεν τις δημιούργησε, ώστε να τις ελέγχει εξ΄ αρχής.
Σημ. Το θέμα άρθρου αφορά τονίζω τη δομή και προέλευση της εξουσίας από την εποχή των Φαραώ, τους βασιλείς και ό,τι άλλο μέχρι και σήμερα. Τα πρόσωπα είναι ενδεικτικά, θα μπορούσα να αναφέρω χιλιάδες παρόμοιες περιπτώσεις.
