Εντελώς συμπτωματικά προχθές παρακολούθησα μία μικρή ταινία κινουμένων σχεδίων του Σπύρου Φρίγκα για την Περιφέρεια Ηπείρου. Η ταινία είναι του 2014. Σε αυτήν περιγράφεται ο Θρύλος του Γεφυριού της Άρτας.
Και τότε ξαφνικά μου πέρασε φευγαλέα η σκέψη:
Ας υποθέσουμε πως δεν επρόκειτο για θρύλο και πως ήταν μία πραγματική ιστορία. Πώς θα αξιολογούσαμε την συμπεριφορά του πρωτομάστορα;
Σύμφωνα με τον θρύλο ολημερίς το χτίζανε, το βράδυ γκρεμιζόταν. Μέχρις ότου ένα πουλάκι με ανθρώπινη λαλιά μήνυσε στους μαστόρους την φοβερή απαίτηση. Κι ο πρωτομάστορας υπάκουσε. Και έθαψε ζωντανή τη γυναίκα του στα θεμέλια για να στεριώσει το γεφύρι.
Ο θρύλος είναι τραγικά όμορφος. Μάλιστα έμαθα πως το ίδιο είχε συμβεί και με τις δύο άλλες μεγαλύτερες αδελφές της Λυγερής (της γυναίκας του πρωτομάστορα). Η πρώτη θυσιάστηκε (δηλαδή την θυσίασαν) για να γεφυρώσει τον Δούναβη ενώ την δεύτερη τον Ευφράτη κι η τρίτη η μικρότερη τον Άραχθο…
Αλλά ήταν ηθικά σωστό αυτό το οποίο αποφάσισε ο πρωτομάστορας για την γυναίκα του;
Ο θρύλος είναι ύπουλος.
Στην μεταφορική του έννοια έχει το νόημα πως για την επίτευξη μεγάλων επιτευγμάτων απαιτείται να θυσιάσεις τα πλέον αγαπημένα τμήματα του εαυτού σου. Όπως ο πρωτομάστορας θυσίασε την πολυαγαπημένη του γυναίκα. Άλλωστε δεν μπορείς να επιτύχεις σπουδαία πράγματα. Αυτό είναι αλήθεια. Αλλά εάν επαναλαμβάνω ο θρύλος ήταν πραγματικός τότε έπραξε ορθά ο πρωτομάστορας;
Η απάντησή μου είναι ένα ακλόνητο πέρα για πέρα ΟΧΙ!
Και είναι πολύ μεγάλο κρίμα, διότι σε πολλούς μύθους και δημοτικά τραγούδια υποκρύπτονται ακραία ανήθικες συμπεριφορές και δυστυχώς τακτικές, οι οποίες υποσυνείδητα διαβρέχουν τις ψυχές και μετατρέπουν εγκλήματα σε πράξεις γενναιότητας.
Ο πρωτομάστορας είχε αναλάβει να εκτελέσει το έργο και δεν τα κατάφερνε. ‘Άρα δεν ήταν ικανός γι’ αυτό. Ήταν ένας ακατάλληλος μάστορας. Αλλά υπερίσχυσε ο ε γ ω ι σ μ ό ς και το γινάτι:
“Αφού το ανέλαβα οφείλω να το ολοκληρώσω”.
Λάθος!
Αφού ήσουν ανίκανος και το γνώριζες κακώς το ανέλαβες! Και αφού το ανέλαβες και δεν μπορούσες επειδή έστω νόμιζες πως ήσουν ικανός, τότε όφειλες να παραιτηθείς. Το γεφύρι δεν έφταιγε σε τίποτα. Εάν εξαιρέσουμε την διεστραμμένη άποψη πως απλά ήθελε να ξεφορτωθεί την γυναίκα του θα το δεχτούμε, αλλά τότε πρόκειται περί ενός αδίσταχτου δολοφόνου.
Εάν την αγαπούσε πραγματικά και είχε κυρίως ήθος έπρεπε να παραδεχθεί το σφάλμα του και την ανικανότητα του και να παραιτηθεί του έργου και να σώσει και την εντελώς αθώα γυναίκα του. Αλλά όχι! Προτίμησε να διαπράξει μία δολοφονία, επειδή του το είπε ένα αναξιόπιστο πουλάκι, το οποίο δεν ήταν καθόλου αθώο και αυτό. Διότι ενώ ο (ευκολόπιστος) πρωτομάστορας του ζήτησε να της διαμηνύσει να αργήσει όσο μπορεί περισσότερο, το πουλάκι είπε στην Λυγερή να βιαστεί και να κάνει γρήγορα. Γιατί το πουλάκι ήταν τόσο κυνικό;
Και εάν στην πλέον ακραία εκδοχή ο πρωτομάστορας ήταν τόσο ικανός και το γεφύρι δεν στέριωνε τότε όφειλε να αλλάξει… γεφύρι αφού όμως προηγουμένως δοκίμαζε στα θεμέλια να στείλει και να εγκιβωτίσει το πουλάκι.
Και τώρα υποτίθεται πως το γεφύρι στέκεται από μία δολοφονία και από έναν ανίκανο εγωιστή πρωτομάστορα. Κι ένα άθλιο πουλάκι.
Η γυναίκα του όταν κατάλαβε ότι με δόλο την έστειλαν στα θεμέλια για να βρει δήθεν το χαμένο δαχτυλίδι του γάμου του άντρα της καταράστηκε το γεφύρι και τότε τρομάξαν όλοι. Αλλά της θύμισαν πως έχει ένα μικρό αδελφό στην ξενιτιά και μην τύχει και περάσει και τον πιάσει κι αυτόν η κατάρα. Κι αυτή κάπως μαλάκωσε από την οργή της και την γλύκανε.
Καημένη Λυγερή… τουλάχιστον εσύ άξιζες αλλά δεν κατάλαβες ποιόν είχες πάρει άντρα. Και πλήρωσες την αφέλεια σου με την ζωή σου.
Σημ. Δεν το είχα σκεφτεί καθόλου από την αρχή, αλλά ολοκληρώνοντας το άρθρο πόσο ξεκάθαρος μου φάνηκε ο πολιτικός συμβολισμός του θρύλου…