Σκεπτόμουν το θέμα της ποινής των ισοβίων, η οποία επεβλήθη στον πρώην Δήμαρχο Θεσσαλονίκης και προσπαθώ να κατανοήσω τι είναι αυτό, το οποίο μου προκάλεσε έκπληξη, όσον αφορά την βαρύτητά της.
Το ερώτημα είναι σαφές: Η κατάχρηση, ακόμα και ενός ιδιαιτέρως μεγάλου ποσού είναι τόσο κολάσιμη πράξη, ώστε να επιφέρει ισόβια; Τότε ποιά θα είναι η ποινή για μία δολοφονία;
Την απάντηση θα την έδινε μόνο μία υποτιθέμενη και φανταστική συσκευή: το δυστιχιόμετρο.
Τι είναι αυτό;
Η συσκευή αυτή μετρά το “ποσό” της δυστυχίας, η οποία προκαλείται στους άλλους από τις πράξεις μας.
Ας υποθέσουμε λοιπόν, ότι όντως ο πρώην Δήμαρχος Θεσσαλονίκης καταχράστηκε το ποσόν των 20 εκ. ευρώ. Αναλογικά και με δεδομένο τον πληθυσμό της Θεσσαλονίκης, έστω 350,000, παρακράτησε δολίως από κάθε έναν συμπολίτη του περίπου το ποσόν των 60 ευρώ (20 εκ. διά 350 χιλ). Δεν αντιλέγω πως και τα 60 ευρώ προς οποιονδήποτε αποτελούν μία “κλοπή¨. Ωστόσο πόση δυστυχία μπορεί να προκαλέσει η απώλεια 60 ευρώ σε κάθε άτομο ξεχωριστά; Σίγουρα μια στενοχώρια ή και κάτι παραπάνω μερικές φορές, αλλά μέχρι εκεί. Αν υποθέσουμε πως ο πρώην Δήμαρχος είχε τη δυνατότητα (και διαπραγματευόταν) την επιστροφή 70 ευρώ (συν 10 ευρώ σαν επιπρόσθετη αποζημίωση) σε κάθε δημότη του, τότε είμαι σχεδόν βέβαιος πως ελάχιστοι θα επιθυμούσαν οποιαδήποτε ποινή στο άτομό του. Ίσως μία ελάχιστη τιμωρία φυλάκισης, αλλά ακόμα και αυτό δεν θα είχε κανένα νόημα για την συντριπτική πλειοψηφία… Αλλά τονίζω και πάλι πως ακόμα και χωρίς επιστροφή ούτε ενός ευρώ, ο ΚΑΘΕ ΕΝΑΣ δημότης Θεσσαλονίκης εισέπραξε “μετρήσιμη” δυστυχία απώλειας 60 ευρώ.
Η δολοφονία σαν πράξη (και όχι μόνο αυτή) αποτελεί μη αναστρέψιμη δράση και προκαλεί τεράστια δυστυχία στον περίγυρο του θύματος και όχι μόνον και αναλόγως συνθηκών σε ολόκληρη την κοινωνία. Προσέξτε και εδώ τις ιδιότητες μετρήσεως της δυστυχίας όπως τις μετρά το εκπληκτικό δυστυχιόμετρο.
Ο βιασμός και η δολοφονία μίας κοπέλας δημιουργεί πέραν του ιδίου του ειδεχθούς γεγονότος και άπειρη δυστυχία στους γονείς, συγγενείς, φίλους αλλά και επιβαρύνει με μεγάλο ψυχολογικό φορτίο και την κοινωνία, η οποία νοιώθει πως απειλείται εξ’ ίσου και θέτει τον εαυτό της στη θέση του πάσχοντος… Να μην αναφερθώ στο γεγονός αυτό καθ’ εαυτό της αφαίρεσης ζωής και με ότι προηγήθηκε.
Τα ισόβια στην προηγούμενη περίπτωση μάλλον θεωρούνται εξαιρετικά ελαφριά ποινή…
Μία άλλη διαφορά ακόμα… Ενώ η υπεξαίρεση ετελείτο σε βάθος χρόνου και συστηματικά ο βιασμός και η δολοφονία εξετελέσθησαν σε λίγα λεπτά και ενδεχομένως χωρίς προσχεδιασμό. Ωστόσο τα ποσά δυστυχίας που απελευθερώθηκαν δεν έχουν κάποια συνάφεια με τα προηγούμενα χαρακτηριστικά…
Η δυστυχία λοιπόν παρουσιάζει “περίεργες” ιδιότητες και δεν είναι ατυχώς δυνατόν να μετρηθεί παρά μόνον με το φανταστικό μας δυστιχιόμετρο…
Αυτό το σκεπτικό εξηγεί και άλλες προεκτάσεις.
Ο δολοφόνος του δολοφόνου του παιδιού του δεν προκαλεί πηγή δυστυχίας στην κοινωνία, παρά μόνο στον πολύ στενό οικογενειακό περίγυρο του αρχικού δολοφόνου… και ενδεχομένως προκαλεί και αισθήματα ευτυχίας στην κοινωνία για την αυτοδικία του… Ούτε είναι το ίδιο και στην περίπτωση μίας δύστροπης και θλιβερής γριάς χωρίς συγγενείς με πολλά χρήματα στο στρώμα, ούτε το ίδιο στην περίπτωση ενός τροχαίου δυστυχήματος… Υπάρχει και ο παράγοντας πρόθεση, ο οποίος συμπεριλαμβάνεται στα μετρήσιμα χαρακτηριστικά της δυστυχίας…
Φυσικά η απώλεια ανθρώπου σε τροχαίο είναι αιτία τεράστιας δυστυχίας και σε αυτούς που έχασαν δικό τους άνθρωπο αλλά και στην άλλη πλευρά, αλλά ούτε το θύμα χάθηκε με στυγερό δολοφονικό τρόπο, ούτε και ο υπαίτιος του δυστυχήματος και της δυστυχίας επομένως είναι δολοφόνος… Μία ανοησία, μία αμέλεια, μία κακή εκτίμηση μπορεί να δημιουργήσει εξ’ ίσου μεγάλα ποσά δυστυχίας…
Φτάνοντας στο τέλος ας σημειώσω πως το φριχτό τέλος κάποιων “ανθρώπων” αποτελεί πηγή μάλλον ευτυχίας παρά οτιδήποτε άλλο. Ο Τσαουσέσκου με τη γυναίκα του, ο Σαντάμ Χουσεΐν, ο Καντάφι (για να αναφέρω ελάχιστους) προκάλεσαν εκ προθέσεως και συστηματικά τόσο μεγάλη δυστυχία και σε πάρα πολλούς συνανθρώπους τους, ώστε ακόμα και η τήρηση οποιουδήποτε τύπου ή διαδικασίας να είναι ουσιαστικά “αφόρητη” για τους παθόντες και πλέον μόνο η εξάλειψη τους με την πρώτη ευκαιρία να είναι η μόνη πηγή άμεσης δόσης ευτυχίας, την οποία μπορούν έστω και σαν σταγόνα να εισπράξουν.
Νομίζω πως με το παραπάνω σκεπτικό μπορούμε να κατανοήσουμε, το γιατί μία ποινή μας φαίνεται βαριά και γιατί μια άλλη όχι.
Είναι ο βαθμός δυστυχίας, την οποία εκλύει η πράξη με τις προθέσεις της… και είναι ανεξάρτητη και από τον αριθμό των όσων έχουν βλαφθεί (ένα ειδεχθές έγκλημα προκαλεί δυστυχία απείρως μεγαλύτερη σε όλους, από μία υπεξαίρεση σε μια ολόκληρη πόλη).
Παρεμπιπτόντως θα επιθυμούσα να υπήρχε και …ευτυχιόμετρο…
