Ποιες είναι οι ενδείξεις πως μία κατάσταση είναι –να μην γράψω φούσκα-, αλλά καλύτερα fake (κίβδηλη), ώστε να αρχίσουν να προβληματίζουν έναν επενδυτή ή πολιτικό/οικονομικό αναλυτή (άντε και… προφήτη);
Κατά κανόνα είναι μία: η πολυπλοκότητα!
Θυμόσαστε τα πρώτα προγράμματα των εταιριών κινητής τηλεφωνίας; Χρειαζόσουν οικονομικό αναλυτή και προγράμματα από το M.I.T. για να τα αναλύσεις και να αντιληφθείς ποιο σε εξυπηρετεί πραγματικά σε σχέση με τις υπηρεσίες σε συνδυασμό με το κόστος του; Η παγίδα είχε σχεδιαστεί περίτεχνα και στατιστικά ο πελάτης ήταν ο χαμένος. Αλλά όταν θέτεις ως στόχο την πολυπλοκότητα σημαίνει πως έχεις να κρύψεις και κάτι.
Μήπως επίσης θυμόσαστε τα λεγόμενα “δομημένα ομόλογα” και κατόπιν μία ολόκληρη φρασεολογία, η οποία αναφερόταν στα συστατικά της “φούσκας” των ακινήτων και νωρίτερα του χρηματιστηρίου; Εξωτικοί ορισμοί ώστε να προκαλούν δέος και κανένας να μην ασχολείται μαζί τους.
Δεν χρειάζεται μυαλό ούτε καν προφητείες! Παρατηρητικότητα χρειάζεται. Και όποιος παρατηρεί και συνδυάζει κάποια φαινόμενα αρχίζει να βλέπει μέσα από τη γυάλα.
Η πολυπλοκότητα θολώνει τα νερά. Δύο εντελώς αντικρουόμενες καταστάσεις μετασχηματίζονται σε μία ανύπαρκτη νέα, ώστε να δημιουργηθεί μία fake εικόνα. Και ένα παραμύθι να συνεχίζεται.
Αλλά το παραμύθι το αφηγείσαι στα παιδάκια για να κοιμηθούν γλυκά και όμορφα. Και εδώ προφανώς το ίδιο το παραμύθι για τον ίδιον λόγο το διηγείσαι, μόνο πως ο σκοπός δεν είναι ο ύπνος για τα παιδάκια, αλλά για ολόκληρες κοινωνίες και όχι για να κοιμηθούν… γλυκά και όμορφα.
Και όλα αυτά φυσικά οδηγούν συνήθως σε περισσότερη φτώχεια, σε περισσότερη απελπισία και δυστυχώς και σε περισσότερη ηλιθιότητα. Όσοι όμως δεν… παραμυθιάζονται διακρίνουν μέσα στην πολυπλοκότητα τον απλούστατο πυρήνα της.
Και κάτι κάπως άσχετο, αλλά προσέξτε το. Στα καπιταλιστικά συστήματα η πολυπλοκότητα κρύβει το fake και τις απάτες, ενώ στα ολοκληρωτικά ισχύει το αντίθετο. Μέσα στην απλότητα των αξιωμάτων και των δογμάτων κρύβεται η επιβολή. Είναι μία διαφορά και οι πρώτοι χάνουν τις οικονομίες τους ενώ οι δεύτεροι τις ελευθερίες τους· και οι δυό μαζί τις ζωές τους (με την ευρεία έννοια).