(Η Μεταφυσική Άποψη)
Σε πάρα πολλά κτίρια, ιδιαίτερα των αρχών του αιώνα έως και την περίοδο του μεσοπολέμου η χρήση της καμπύλης ως κατάληξη του κτιρίου σε γωνιακό τμήμα του οικοπέδου ήταν αρκετά διαδεδομένη. Στην Αθήνα υπάρχουν πολλά με αυτή την ιδιομορφία.
Στην Αρχαία Ελληνική Αρχιτεκτονική οι καμπύλες δεν ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένες ή αγαπητές. Λίγους ναούς μπορώ να θυμηθώ, με εξέχουσα εξαίρεση τον Θόλο των Δελφών στα οικοδομήματα, τα οποία κοσμούσαν το ιερό της Αθηνάς Προναίας. Εάν προσέξετε και την εικόνα του εξωφύλλου μου και εδώ (Facebook) αλλά και στην ιστοσελίδα μου (Teucris.net) δεν αποτυπώνεται παρά το κεντρικό τμήμα αυτού του θόλου.
Αλλά γιατί η επιλογή της καμπύλης και όχι της γωνίας;
Η κατασκευή μίας γωνίας είναι ευκολότερη. Η καμπύλη δυσκολεύει. Αλλά δεν είναι μόνον αυτό. Ας το προσεγγίσουμε κάπως διαφορετικά το θέμα.
Στη Βυζαντινή αρχιτεκτονική κυριαρχεί ο τρούλος. Η μεταφυσική έννοια του τρούλου αντικατοπτρίζει το πνεύμα της θρησκείας, όπως αυτή εκφράζεται μέσω της αρχιτεκτονικής. Ταπεινότητα σε σύμπλευση και αρμονία με τον ουρανό. Η ομαλή καμπύλη δεν “ενοχλεί”. Συντάσσεται και σκύβει το κεφάλι με δέος και σεβασμό. Σε συνδυασμό μάλιστα με το φως, όπως αυτό εισέρχεται από μικρά παράθυρα στη βάση του τρούλου δημιουργεί αυτή τη χαρακτηριστική μυσταγωγία.
Αντιθέτως οι Γοτθικοί ναοί εμπεριέχουν μία πρόκληση στο Θείο. “Τρυπούν” βίαια τον ουρανό. Οι ουρανοξύστες, κατά κάποιον τρόπο ναοί του χρήματος και αυτοί εκφράζουν κάτι ανάλογο. Και όσο υψηλότεροι, τόσο μεγαλύτερη η έπαρση της ανθρώπινης ματαιοδοξίας.
Οι ναοί στην Ανατολή έχουν στέγες, οι οποίες αποφεύγουν να “τρυπήσουν” τη Γη. Οι στέγες στις παγόδες αποκλίνουν ομαλά και στο τέλος καταλήγουν παράλληλα με το έδαφος. Δεν επιθυμούν να το ενοχλήσουν. Εδώ η έμφαση είναι στο γήινο τμήμα και όχι στον ουρανό.
Οι πυραμίδες στην Αίγυπτο δεν νομίζω πως χρειάζονται περισσότερη εξήγηση, κατανοείτε πλήρως το μέγεθος του “εγώ” των φαραώ, ενώ οι Ελληνικοί ναοί της αρχαιότητας εκφράζουν αυτό, το οποίο αντιπροσωπεύει το Ελληνικό Πνεύμα: μία άφθαστη καλλιτεχνική τελειότητα με λογική και σύνεση. Αλλά όχι κατ΄ ανάγκην και τόση ταπεινότητα, πάντα ωστόσο σε σχέση με το ανθρώπινο. Για το Θείο ελάμβαναν πρόνοια και τοποθετούσαν τα αγάλματα των θεών… εντός των ναών! Αλλά δεν ήταν και τόση η ανάγκη να εισέλθεις. Οι αρχαίοι Ελληνικοί ναοί κοσμούσαν τη φύση και ήθελες περισσότερο να τους θαυμάζεις εξωτερικά για την ομορφιά τους! Ευφυέστατο!
Η λαϊκή Ελληνική αρχιτεκτονική κληρονόμησε αυτές τις αρετές γι΄ αυτό μας αρέσουν τόσο πολύ τα απλά, λιτά κτίσματα, ενώ αντιθέτως η ματαιοδοξία δεν κρύβεται. Οι πολυκατοικίες του μεσοπολέμου συνέχισαν αυτή την παράδοση και είναι τόσο καλαίσθητες και λειτουργικές. Κατόπιν μάλλον άρχισε να χάνεται και… ας μη συνεχίσω όμως και να παραμείνω στην όμορφή μας περιπλάνηση μεταξύ Γης – Αρχιτεκτονικής και Ουρανού (με ολίγην μεταφυσική)!
