Αυτό το μυθιστόρημα το προσέγγισα μέσω της υπέροχης ομώνυμης τηλεοπτικής σειράς την δεκαετία του 80. Το βιβλίο υπήρχε στην βιβλιοθήκη μας, αλλά επειδή δεν μου αρέσουν καθόλου τα μυθιστορήματα δεν το είχα αγγίξει ποτέ μου.
Οι “Ακυβέρνητες Πολιτείες”, αποτελούν μία τριλογία του Στρατή Τσίρκα, τρία βιβλία συνεχόμενα στη θεματολογία τους, αλλά τοποθετημένα σε τρεις διαφορετικούς τόπους: Την Ιερουσαλήμ, την Αλεξάνδρεια και το Κάιρο. Η χρονική περίοδος της υπόθεσης των βιβλίων είναι κατά τη διάρκεια του Β΄ ΠΠ.
Το πρώτο βιβλίο με τίτλο “Η Λέσχη”, προσωπικά μου αρέσει περισσότερο. Είναι αυτό στην Ιερουσαλήμ εκείνη την ταραγμένη περίοδο. Ο Ροβήρος Μανθούλης κινηματογράφησε μία κορυφαία, κατά τη γνώμη μου τηλεοπτική σειρά, η οποία είναι μία μηχανή του χρόνου. Κυριολεκτικά μεταφέρεσαι στην εποχή εκείνη και τα γεγονότα της και με τον ωραιότερο και γλαφυρότερο τρόπο.
Μία άλλη “Ακυβέρνητη Πολιτεία” παρουσιάστηκε από έναν επίσης πολύ μεγάλο σκηνοθέτη, τον Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ, αυτή όμως αφορούσε το Βερολίνο και την πλατεία της Alexanderplatz, την εποχή του Μεσοπολέμου.
Και οι δύο αυτές τηλεοπτικές σειρές, τις οποίες παρακολουθούσα ανελλιπώς και με τεράστια προσοχή έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της οπτικής μου για τον Κόσμο και την ανάπτυξη της κοσμοθεωρίας μου. Περιγράφουν σκοτεινές – μεταβατικές περιόδους της ιστορίας, αρχικά πολύ άβολες και απωθητικές, όπου οι πρωταγωνιστές τους ευρίσκονται στο ημίφως. Δεν είναι νύχτα, δεν είναι ημέρα, αλλά είναι η μετάβαση από το φως στο σκοτάδι ή το αντίθετο. Το κρίσιμο σημείο είναι πως δεν μπορείς να γνωρίζεις εάν είσαι στο μισοσκόταδο, όπου θα έλθει το φως της ημέρας ή στο μισοσκόταδο της επερχόμενης νύχτας.
Και ακριβώς εδώ έγκειται η τεράστια γοητεία τους. Αλλά, υπάρχει ένα αλλά. Στις ιστορικές αυτές περιόδους – σειρές εμείς γνωρίζουμε την εξέλιξη. Στο Βερολίνο ήταν ο ναζισμός και η επερχόμενη καταστροφή, ενώ στην Ιερουσαλήμ η νίκη του πολέμου. Οι πρωταγωνιστές τότε όμως δεν την γνώριζαν. Και αυτό καθιστά τις σειρές τόσο σπουδαίες και άκρως διδακτικές και κυρίως αισιόδοξες. Διότι την περίοδο εκείνη, όλα κρίνονταν από μία ζυγαριά, στην οποία και το ελάχιστο βάρος έκλινε την πλάστιγγα. Κάθε απειροστό δράσης και πράξεων από κάθε άνθρωπο έπαιζε καθοριστικό ρόλο στο που θα γύρει.
Ανεξαρτήτως εάν κάποιος είναι τόσο ισχυρός και διαμορφώνει τις εξελίξεις (δηλαδή προσθέτει μεγάλο βάρος) η πλάστιγγα γέρνει από τα ελάχιστα όλων των υπολοίπων και όχι εκείνου, ο οποίος τοποθετεί το μεγαλύτερο βάρος.
Οι “Ακυβέρνητες Πολιτείες” περιμένουν να κυβερνηθούν! Και το απαιτούν αυτό από τον καθέναν μας. Και τις περιόδους των μεταβολών, τις καλύτερες κατά τη γνώμη μου, απαιτούν να γίνεις κάτι περισσότερο από αυτό, το οποίο είσαι. Να υπερβείς τον εαυτόν σου και να προσθέσεις άφοβα το δικό σου απειροελάχιστο βάρος στην ζυγαριά της ανθρωπότητας. Διότι ο στόχος των κακών είναι να σε απογοητεύσουν και να σε αποτρέψουν και να σε πείσουν πως ό,τι και να κάνεις δεν έχει νόημα και δεν μπορείς να αλλάξεις τίποτα.
Ενώ στην πραγματικότητα την ώρα εκείνη ΕΣΥ είσαι το κέντρο του Κόσμου και μπορείς να αλλάξεις τον Κόσμο με αυτό, το απειροελάχιστο γραμμάριο, το οποίο διαθέτεις και επιλέγεις να το θέσεις στην καλή πλευρά.
Τίποτα συναρπαστικότερο να κινείσαι μέσα στη λάσπη με τους κατατρεγμένους, τους απόκληρους, τους αποδιωγμένους και με τα αποβράσματα κάθε είδους. Διότι η λάσπη σε αντίθεση με τα διαμάντια έχει μία μοναδική ιδιότητα: κινείται! Σέρνεται μεν στο χώμα αλλά κινείται! Άρα μπορείς να την κατευθύνεις, ενώ το διαμάντι δεν μπορείς. Και την περίοδο των “Ακυβέρνητων Πολιτειών” οι επιλογές είναι απεριόριστες. όσον αφορά τις διαδρομές της. Και η λάσπη αλλού καταλήγει σε υπονόμους, αλλού μετατρέπει την ξερή γη σε εύφορη.
Φρόντισε τη δική σου επιλογή.
Και κάτι ακόμα. Όταν ξεκίνησε αυτή η καταστροφική πορεία νοερά ανέτρεξα στις προηγούμενες σειρές. Σε μία “Ακυβέρνητη Πολιτεία” και στην Αλεξάντερπλατς! Τι θα έκανα εάν ήμουν στην Ιερουσαλήμ κυνηγημένος από τους ναζί το 1941 ή στο Βερολίνο την περίοδο εκείνη εντελώς μόνος και χαμένος;
Αυτή η σκέψη ήταν η δημιουργικότερη της ζωής μου και όμως έρρεα και ρέω μαζί με τη λάσπη. Κι όλα αυτά γιατί ένας Στρατής Τσίρκας έγραψε το αριστούργημα, το οποίο σκηνοθέτησε ο Μανθούλης και ένας Άλφρεντ Ντέμπλιν έγραψε το Μπερλίν, Αλεξάντερπλατς, το οποίο σκηνοθέτησε ο Φασμπίντερ…
