“Σκιάς όναρ άνθρωπος.”
(ο Άνθρωπος είναι το όνειρο της σκιάς)…
-Πίνδαρος
Όταν επισκέπτομαι έναν τόπο, ένα από τα σημεία, τα οποία φροντίζω να δω είναι τα… νεκροταφεία! Ο λόγος;
Εάν θέλεις να μάθεις το μέλλον του τόπου δες πως συμπεριφέρονται στους νεκρούς τους… Μόνο τυχαία εξ΄ άλλου δεν ήταν η ύπαρξη νεκρο-μαντείων στην αρχαιότητα…(με άλλο σκεπτικό βέβαια)… Τα νεκροταφεία αποτελούν το πλέον “ζωντανό” βιβλίο του …μέλλοντος μίας κοινωνίας. Αποτυπώνουν τις κοινωνικές διαφορές, την συνέχεια ή μη των οικογενειών, το βαθμό ματαιοδοξίας μιας κοινωνίας αλλά και τον βαθμό σεβασμού του παρελθόντος. Η μη ταφή του νεκρού αποτελούσε ιεροσυλία και οι άταφοι δεν μπορούσαν να περάσουν τις πύλες του Άδου, αλλά περιπλανιόνταν βασανιστικά έξω από αυτές… Ούτε είναι τυχαίο πως οι βανδαλισμοί στα νεκροταφεία υποδηλώνουν ακριβώς αυτήν την δοξασία, αλλά και πως η μη ύπαρξη τάφου αποτελεί μία τακτική δεύτερης (ουσιαστικότερης) ίσως εξόντωσης… να σβήσουν τις μνήμες…
Στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών με πρωτοπήγε πριν από πάρα πολλά χρόνια η μητέρα μου. Αναρωτιόμουν (μαθητής δημοτικού όντας) πως είναι δυνατόν να υπάρχει τέτοιο ενδιαφέρον για ένα… νεκροταφείο. Η διάσταση, την οποία ήθελε όμως να μου υποδείξει η μητέρα μου ήταν η άφθαστη καλλιτεχνική δημιουργία σε σχέση (προσέξτε το αυτό) με τον θάνατο και πως σε ένα τόσο μικρό γεωγραφικά σημείο μπορούν να συγκεντρωθούν “άνθρωποι” τόσων εποχών και τόσοι διαφορετικών θέσεων και σημασίας. Το Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών νομίζω πως είναι το μεγαλύτερο υπαίθριο μουσείο σύγχρονης γλυπτικής τέχνης στην Ελλάδα με έργα σπουδαίων γλυπτών (Γιαννούλης Χαλεπάς, Δημήτριος Φιλιππότης, Γεώργιος Μπονάνος, Νικόλαος Γεωργαντής, Αρμακόλας)…
Δεν θα ήθελα να κλείσω με αυτόν τον τρόπο, αλλά σήμερα (13 Δεκεμβρίου) τυχαίνει να είναι η επέτειος του Ολοκαυτώματος των Καλαβρύτων από τους Γερμανούς Ναζιστές και κανένα μνήμα δεν είναι αρκετό να απαλύνει την ντροπή την οποία αισθάνομαι όταν σήμερα σε αυτήν την χώρα…(απαξιώ και να συνεχίσω…)
Όχι αγαπητοί μου φίλες και φίλοι. Τελικά το συμπέρασμα μου από την προχθεσινή μου επίσκεψη στο Α΄ Νεκροταφείο είναι πως δεν έχουν καμία σημασία οι τάφοι… πέραν του καλλιτεχνικού ή ιστορικού τους ενδιαφέροντος…Αυτό έχει ήδη ειπωθεί εδώ και χιλιάδες χρόνια και από έναν εκ των σπουδαιοτέρων Αθηναίων:
“Ἀνδρῶν γὰρ ἐπιφανῶν πᾶσα γῆ τάφος, καὶ οὐ στηλῶν μόνον ἐν τῇ οἰκεία σημαίνει ἐπιγραφή, ἀλλὰ καὶ ἐν τῇ μὴ προσηκούσῃ ἄγραφος μνήμη παρ’ ἑκάστω τῆς γνώμης μᾶλλον ἢ τοῦ ἔργου ἐνδιαιτᾶται.” (2.43) Θουκυδίδης (β΄βιβλίο).
(Διότι τάφος των επιφανών ανδρών είναι κάθε τόπος και δεν διασώζεται το όνομά τους μόνο στις επιγραφές στην πατρίδα τους, αλλά οπουδήποτε και η ανάμνησή τους ευρίσκεται στις καρδιές των ανθρώπων παρά στα μνημεία και τους τάφους…)
-Επιτάφιος λόγος του Περικλέους για τους πρώτους νεκρούς του Πελοποννησιακού πολέμου…
