Τεύκρος Σακελλαρόπουλος – Conceptual Cinematography

Η Ομολογία – L’aveu – The Confession – Das Geständnis

(Αυτό είναι ένα ζοφερό και σκληρό άρθρο και δεν θα επιθυμούσα να το γράψω. Ωστόσο η πραγματικότητα είναι μακράν χειρότερη)…

Χθες το βράδυ στην ΕΡΤ παρακολούθησα ένα πολύ ενδιαφέρον ντοκυμανταίρ για την ζωή των πολιτών πίσω από το τοίχος του Βερολίνου με τον τίτλο “Στη Σκιά του Τοίχους του Βερολίνου”. Πρόσεξα πως και σήμερα θα το προβάλει το ίδιο κανάλι (Τρίτη 8 Νοε. στις 22:00) και σας συνιστώ θερμά να το παρακολουθήσετε. Εφιαλτικό… αλλά όχι και στην χειρότερη του εκδοχή, κάθε άλλο.

Με αφορμή αυτό το γεγονός θυμήθηκα μία θαυμάσια αλλά σχεδόν παντελώς άγνωστη στην Ελλάδα κινηματογραφική ταινία του Κώστα Γαβρά με τον τίτλο “Η Ομολογία” (L’aveu) του 1970. Πρωταγωνιστές ο Υβ Μοντάν και Σιμόν Σινιορέ ενώ συμπρωταγωνιστεί και ο Βασίλης Διαμαντόπουλος, κορυφαίος όπως πάντα.

Όσες/οι γνωρίζετε Γερμανικά –η πρωτότυπη ταινία είναι στα Γαλλικά- μπορείτε να την παρακολουθήσετε ελεύθερα στο you tube (Das Geständnis).

Αφορά την λεγόμενη “Δίκη του Σλάνσκυ” στην Τσεχοσλοβακία τον Νοέμβριο του 1952, μία δίκη παρωδία (show trial) κατά τα Σταλινικά πρότυπα, η οποία είχε την μορφή εκκαθάρισης της… ηγεσίας του Κομμουνιστικού Κόμματος από το… ίδιο το κόμμα (!) αλλά και έντονα αντισημιτικό χαρακτήρα (μία μορφή ταυτόχρονα χυδαίας εθνοκάθαρσης αφού οι 10 από τους 14 κατηγορούμενους ήταν Εβραίοι, μαζί και ο Σλάνσκυ).

Φυσικά επρόκειτο περί μίας δίκης γελοιότητας-αθλιότητας ενώ στο χαρακτηριστικό απόσπασμα, το οποίο σας παρουσιάζω με τίτλο “Η Σκηνή του Γέλιου”, όπως καθιερώθηκε να ονομάζεται, αποδίδεται θαυμάσια η παράνοια των ολοκληρωτικών καθεστώτων.

Ο Σλάνσκυ ήταν ο πρώτος πρόεδρος της κομμουνιστικής κυβερνήσεως της χώρας. Σε μία σκηνή ο Υβ Μοντάν (ο πρωταγωνιστής της ταινίας, υποδύεται έναν υφυπουργό της κυβέρνησης) ερωτά τους βασανιστές του εάν ο πρόεδρος της χώρας γνωρίζει τι ακριβώς συμβαίνει και εάν συμφωνεί με όσα γίνονται εκεί• λαμβάνει τότε την μνημειώδη απάντηση: “Δεν γνωρίζουμε εάν συμφωνεί, αλλά σίγουρα τα γνωρίζει διότι είναι στο τελευταίο κελί αυτού του διαδρόμου”!

Ο ασφαλέστερος τρόπος προκειμένου να αξιολογήσετε μία κατάσταση είναι να εντοπίσετε το ποσοστό γελοίου, το οποίο εμπεριέχει. Όσο περισσότερο, τόσο μεγαλύτερη η αθλιότητα και η απάτη.

Με την λέξη “γελοίο” εννοώ κάθε προδήλως παράλογη κατάσταση, η οποία είναι ορατή σε όλους, αλλά επειδή παρουσιάζεται από επίσημα χείλη όλοι αναγκάζονται να την δεχθούν ως ισχυρή. Αυτό στο απόσπασμα είναι τόσο εμφανές, όπου ο κατηγορούμενος “ομολογεί” εσχάτη προδοσία κατά της πατρίδας του με έναν τρόπο σαν να περιγράφει μία εκδρομή αναψυχής. Στο ενδιάμεσο του αποσπάσματος φαίνονται κάποιοι να σκορπίζουν στάχτες σε έναν χιονισμένο δρόμο. Είναι οι στάχτες των 11 κατηγορουμένων, οι οποίοι απαγχονίστηκαν και αποτεφρώθηκαν και οι στάχτες τους επρόκειτο να τοποθετηθούν σε έναν κατάλληλο χώρο. Επειδή, όμως ο δρόμος είχε αποκλειστεί από τα χιόνια θεώρησαν φυσιολογικό να τις σκορπίσουν στο πουθενά.

Μαζί με την λέξη “γελοίο” η επόμενη περισσότερο χρήσιμη λέξη-ιδιότητα στα ολοκληρωτικά καθεστώτα είναι η λέξη “χαφιεδισμός”. Στην πρώην Ανατολική Γερμανία των 17 εκ. κατοίκων η Stazi (Στάζι) απασχολούσε 91 χιλιάδες υπαλλήλους, ενώ επίσημοι συνεργάτες της ήσαν άλλες 300 χιλιάδες. Αφαιρέστε 7 εκατομμύρια παιδιά και πολύ μεγάλης ηλικίας και από τα υπόλοιπα 10 εκατομμύρια ενηλίκων οι σχεδόν 400 χιλιάδες ήσαν “χαφιέδες” (οι υπολογισμοί δικοί μου).. Απίστευτη αναλογία… Μερικοί ψυχανώμαλοι υποθέτω θα πρέπει να αυτο-χαφιεδίζονταν!

Η Στάζι παρεμπιπτόντως χρησιμοποιούσε την λεγόμενη μέθοδο Zersetzung (αποσύνθεση), η οποία συνίστατο, όχι στη σύλληψη του ατόμου αλλά κυρίως στην προσωπική του αποδόμηση. Η καταστροφή της αυτοπεποίθησης, οι συνεχείς οργανωμένες από την ίδια αποτυχίες στην επαγγελματική του δραστηριότητα, η διάλυση των προσωπικών του σχέσεων ήταν ο τρόπος δημιουργίας ανθρώπων-κουρελιών ψυχολογικά. Είχαν κληρονομήσει εξαιρετικά πλούσια εμπειρία από το πρώην ναζιστικό καθεστώς.

Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο επιμένω να μην ενδίδετε στην κάθε είδους κυβερνητική – δημοσιογραφική – επιχειρηματική – προσωπική αθλιότητα.

Αυτά και λόγω της χθεσινής επετείου των 99 ετών της μεγάλης Οκτωβριανής Επανάστασης, η οποία όμως έγινε τον… Οκτώβριο (25η) προκειμένου να καταλύσει ένα άθλιο, διεφθαρμένο μέχρι το κόκκαλο και τυραννικό τσαρικό καθεστώς αιώνων.

Και μία ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια: ο στυγνός Τσεχοσλοβάκος κατήγορος αυτής και πολλών άλλων παρόμοιων δικών-παρωδιών Josef Urválek ανέλαβε τα υψηλοτέρα αξιώματα κα απέθανε εν ειρήνη (;) το 1979, αφού είχε εξοντώσει δεκάδες “εχθρούς” της πατρίδας του.

Ο άνθρωπος τελικά είναι το μεγαλύτερο μυστήριο…

 

Ίσως ενδιαφέρει και άλλους... (κοινοποιείστε)